Tag: 20e eeuw

In het Jaarboek 2020 staan de volgende artikelen:

• Laura J. Meilink-Hoedemaker: De oprichting van de Nederlandse beiaardschool in 1953 (pdf)
  De Nederlandse Beiaardschool is in Amersfoort en daarbuiten een bekende instelling: hier worden beiaardiers gekweekt. Dit artikel beschrijft de aanloop van 1948 tot de oprichting in 1953.
• Wim van Schaik: Het Soester dorpsbestuur (1780-1830) (pdf)
  Het dorpsbestuur van Soest, en in het bijzonder de vertegenwoordiging van de plaatselijke bevolking daarin, trok in de jaren 1780-1830 nogal eens zijn eigen plan, vaak tot ongenoegen van de autoriteiten die daar toezicht op moesten houden. Enkele achtergronden.
• Pieter Koekkoek: De doperse beweging in het Eemland (1530-1580) (pdf)
  In het onderzoek naar de reformaties in het Eemland tussen 1520 en 1620 kwam ook de vraag naar de aanwezigheid en de invloed van doopsgezinde groepen in deze streek naar boven. In de literatuur is daar vaak al op gezinspeeld. Waren die er inderdaad al vóór de Tachtigjarige Oorlog?
• Ton Reichgelt: De Hooglandse boerderij Luttike Weede van Armen de Poth (1351-1832) (pdf)
  Soms hebben we geluk en vinden we een schat aan gegevens over een bepaalde boerderij. In het archief van Armen de Poth zijn genoeg stukken om een gedetailleerd beeld te geven van Luttike Weede, vooral in de 17e eeuw. Hoe was de bedrijfsvoering en verbeterde deze?
• Sandra den Dulk: De tuinmuur in de Muurhuizen (pdf)
  Tegenover de Dieventoren, de Muurhuizen 99, 101, 103, 105, 107 en het Secretarishuisje ligt een bakstenentuinmuur met een fraai gerestaureerde tuinpoort. Deze beeldbepalende muur ligt in het door het rijk beschermde stadsgezicht van de historische binnenstad Amersfoort, maar is zelf geen rijksmonument. Wanneer en hoe is deze tuinmuur ontstaan? Hiervoor is een nauwkeurige bestudering van de notariële verkoopakten noodzakelijk.
• Eric van der Velden: Hoe Amersfoort een festivalstad werd (1971-2020) (pdf)
  Onvrede borrelde vanaf eind jaren zestig in Amersfoort. Krakers en studenten voelden zich ontheemd in het saaie garnizoensstadje; middenstanders en bestuurders waren bezorgd over de vervallen binnenstad. Subcultuur en stadspromotie brachten in de jaren zeventig en tachtig leven in de brouwerij en legden de basis die Amersfoort maakte tot festivalstad.
• Francien Snieder: Archeologische vondsten op de Hof, gehouden tegen het licht van de Moderne Devotie (pdf)
  Het archeologisch onderzoek in 1991 op de Hof, leverde een schat aan informatie op over de vroegste geschiedenis van Amersfoort. De periode waarin de vondsten in de drenkplaats voor vee zijn geraakt, valt samen met de opkomst van de Moderne Devotie. Hierin zou de verklaring van de bijzondere vondstsamenstelling kunnen worden gezocht.
• Marjan de Man: Verbouwingen door de sjiekste opdrachtgevers van Amersfoort (1750-1780) (pdf)
  In de tweede helft van de 18e eeuw werd er in Nederland volop verbouwd. De bouwpraktijken van drie vermogende Amersfoortse opdrachtgevers, Gerrit Willem van Oosten de Bruyn, Benjamin en Abraham Cohen, staan centraal in dit artikel. Maar ook de beeldhouwer Joseph Delbar, die er mogelijk goed aan verdiende.
• Hans Smit: Het Amersfoorts leesgezelschap ‘Tot Nut en Beschaving’ (1835-na 1879) (pdf)
  Binnen de leescultuur – boekenbezit, bibliotheken, boekwinkels – vormen de leesgezelschappen een apart fenomeen. Amersfoort heeft er van het eind van de 18e tot in de 20e eeuw verschillende gekend. Omdat van één gezelschap notulen van haar bijeenkomsten bewaard zijn gebleven, is het mogelijk deze vorm van lezen goed te bestuderen.

Verder:

• Jaaroverzicht 2019 van de gemeentelijke diensten Monumentenzorg (pdf)
• Jaaroverzicht 2019 Archeologie (pdf)

• Cheyenne Wehren: De schilderijenverzameling van Simon van Walchren van Wadenoijen te Nimmerdor. (pdf)
  In de 19e eeuw stond midden in het bosgebied, in alle stilte, een landhuis waarin de grootse collectie moderne schilderijen van Simon van Walchren schuilde. Van Walchren en zijn verzameling, en zijn plaatsing in de context van verzamelen in de 19e eeuw, staan centraal in dit artikel.
• Addy Schuurman: Politieke democratisering in Amersfoort rondom de invoering van het algemeen kiesrecht (ca. 1890-1930). (pdf)
  De gemeenteraadsverkiezingen van 1919 vormden het eind- en beginpunt van een politiek veranderingsproces. In Nederland werd de plaatselijke democratisering voltooid. De situatie waarin een kleine elite een stad bestuurde, met uitsluiting van brede lagen van de bevolking, was definitief geschiedenis. De eerste jaren werd nog naar een nieuw evenwicht gezocht.
• Gerard Raven: De Oecumenische Raad van Kerken in Amersfoort (1954-1969). (pdf)
  De Raad van Kerken in Nederland en de Raad van Kerken Amersfoort vierden onlangs hun vijftigjarig bestaan. Daarbij is er nauwelijks aandacht besteed aan hun voorlopers, de Oecumenische Raden. In Amersfoort is de voorloper geheel vergeten en zelfs het archief is verloren gegaan. Wat heeft de Oecumenische Raad van Kerken in Amersfoort bereikt?
• Marjan De Man: Gebroeders De Wilde, Amersfoortse beeldhouwers in de Gouden Bocht van Amsterdam. (pdf)
  Drie tekeningen en een terracotta armpje uit de collectie van Museum Flehite leiden naar de Amersfoortse Theodorus de Wilde en zijn broers, afkomstig uit een 18e-eeuwse beeldhouwersfamilie.
• Jan H. Lodewijks: Wie waren de vier Joodse Amersfoortse gemeenteambtenaren die op 1 maart 1941 op Duits bevel zijn ontslagen? (pdf)
  Namen van in de Shoah omgebrachte Joodse Amersfoorters staan op een gedenkrol. Herdenkingsstenen voor deze slachtoffers liggen bij hun woonadres, maar over hun leven weten we vaak weinig. Zij die de Jodenvervolging overleefden, zijn veelal vergeten. Het naamloze ontslag van de vier ambtenaren is wel bekend, maar in dit artikel worden zij uit de anonimiteit gehaald.
• Hans Smit: Leescultuur in Amersfoort (1700-1900). (pdf)
  Wat lazen de Amersfoorters vroeger? Wie waren die lezers, hoe kwamen zij aan hun lectuur en hielden zij er een bibliotheek op na? Dit onderzoek naar de leescultuur wil meer inzicht geven in het culturele leven in de stad in vroegere eeuwen.

Verder:

• Jaaroverzicht 2018 van de Afdeling Monumentenzorg gemeente Amersfoort (pdf)
• Jaaroverzicht 2018 Afdeling Archeologie van de gemeente Amersfoort (pdf)

• Michelle Meuffels, “Van vlooientheater tot Grand Theatre”. (pdf)
  Hoewel de eerste vaste bioscoop in Amersfoort al in 1912 werd geëxploiteerd, was het bioscoopexploitant Jan Jogchem die in 1935 erin slaagde om de stad te geven wat ze al die tijd had verlangd: een vooraanstaand cultureel centrum dat niet onderdeed voor dat van de grotere steden.
• John Galjaard: Zuiderhoek, de eerste naoorlogse stadsarchitect van Amersfoort. (pdf) 
  Stadsbouwmeesters zijn tegenwoordig verantwoordelijk voor het welstandsbeleid en supervisor voor belangrijke projecten. Een groot verschil met de stadsarchitecten vlak na de Tweede Wereldoorlog. Deze zetten met hun ontwerpen voor uitbreidingen, woningcomplexen en schoolgebouwen de stad letterlijk naar hun hand. David Zuiderhoek heeft dat tussen 1945 en 1955 met Amersfoort gedaan.
• Jos Hilhorst: Willem Rijkszn, boerenzoon uit Soest, rentmeester van het Sint-Pietersgasthuis. (pdf)
  Willem Rijksz werd omstreeks 1485 geboren in Soest. Zijn vader was boer en enkele jaren schepen van Soest en genoot enig aanzien in Eemland. Willem was van 1527 tot 1531 rentmeester van het Sint-Pietersgasthuis in Amersfoort. Zijn carrière toont aan hoe nauw stad en platteland met elkaar waren verweven.
• Ludo Jongen: “In de doofpot” over de bouw van de Sint-Ansfriduskerk in Amersfoort: een poging tot reconstructie. (pdf)
  Tussen 1913 en 1916 verrees op de vrijwel onbebouwde Amersfoortse Berg de rooms-katholieke Sint Ansfriduskerk. Ogenschijnlijk verliep de bouw vlekkeloos. Uit archiefstukken blijkt dat er achter de schermen nogal wat problemen waren. Die stopte men liever in de doofpot.
• William ten Brink: “Kazernes in Amersfoort”, het garnizoen als aanjager van de lokale economie eind 19e eeuw. (pdf)
  De aanwijzing van Amersfoort tot garnizoensstad en de daaropvolgende kazernebouw, hebben de lokale economie in het laatste kwart van de 19e eeuw impulsen gegeven. Het tij van verval, armoede en massale werkloosheid werd mede hierdoor gekeerd.
• Saskia Stouten-Schrijer: “Ontwerp en ontwikkeling van de wederopbouwwijk Jeruzalem en Jericho”. (pdf)
  De waarde van wederopbouwarchitectuur wordt steeds meer erkend. Het aantal gave complexen wordt echter steeds zeldzamer. Een bijzonder type wederopbouwarchitectuur is systeembouw, zoals toegepast in de wijk Jeruzalem-Jericho. De wijk werd in 2016 gerenoveerd. Waarom werden daar montagewoningen gebouwd en in hoeverre is het oorspronkelijk ontwerp nog herkenbaar?
• Dick van Wees: De kunst van vreedzaam met elkaar te leven, ook in oorlogstijd, tussen katholieken en gereformeerden (1667-1677). (pdf)
  Het stadsbestuur zorgde dat katholieken en gereformeerden vreedzaam en rustig met elkaar omgingen. De bestuurders toonden liever realiteitszin dan de godsdienstige tegenstellingen op de spits te drijven; dat stelde de gereformeerden teleur. De verstandhouding tussende beide geloofsgroepen veranderde niet door de ellende van het Rampjaar (1672).
  
  Verder:
• Jaaroverzicht 2017 van de Afdeling Monumentenzorg van de gemeente Amersfoort. (pdf)
• Jaaroverzicht 2017 van de Afdeling Archeologie van de gemeente Amersfoort. (pdf)

• Burchard Elias: Een vergeten Amersfoortse industrie van ‘eigentijds’ antiek. De kunsthandel en meubelfabriek van J.G. Fontein (1904-1966)
  In het begin van de vorige eeuw kwam het bedrijf van Johannes Gerardus Fontein in korte tijd tot grote bloei. De producten werden over de hele wereld geëxporteerd. Hier worden de lotgevallen van deze inmiddels geheel vergeten bedrijven weer tot leven gewekt.
• Annelies Frequin: Een herontdekt altaarstuk van de 19 eeuwse Amersfoortse schilder van Gerrit van Stellingwerff “De bespotting van Christus” (1643)
  In 1989 werden twee opgerolde doeken achter het orgel van de Sint Jozefkerk in Achterveld gevonden. Onderzoek kort daarna toonde aan dat een van de schilderijen het altaarstuk De Bespotting van Christus van de Amersfoortse kunstenaar Gerrit Louwerensz van Stellingwerff was.
• Gerard Raven: Gereformeerde emigranten en kerkelijke zorg in Amersfoort 1945-1967
  Over de ‘emigratiekoorts’ na de Tweede Wereldoorlog is veel geschreven en gefilmd. Maar dat betrof meestal de landelijke of provinciale situatie of één familie. Ook is voldoende bekend over de rol van de kerken. Maar hoe ging dat nu in een middelgrote stad? Het Amersfoortse verhaal kan deze leemte vullen.
• Ton Reichgelt: Familie Van der Maat. De Amersfoortse elite en het stadsbestuur, 1322-1578.
  De achternaam Van der Maath is een van de meest voorkomende bij de leden van het Amersfoortse stadsbestuur tot 1600. Welke invloed had deze familie op het stadsbestuur? De bron voor dit artikel is in het bijzonder het familiearchief met informatie over bezittingen, familierelaties en persoonlijke stukken
• Hans Smit: Troost in druk. Drukkers, uitgevers en boekhandelaren in Amersfoort, 1740-1900
  Uit de Amersfoortse boekcultuur in de lange 19e eeuw waren vooral de namen bekend van drukkers, uitgevers en boekhandelaren en boektitels. De digitale ontsluiting van archiefbestanden, bibliotheekcatalogi en gescande boeken en tijdschriften biedt een belangrijke uitbreiding en geeft veel achtergrondinformatie.
• Bertus Wouda: De bemoeienissen van koningin Wilhelmina bij de hulpverlening in Spakenburg na de overstromingen van het Eemland in 1916
  Na de overstromingen in 1916 heeft Wilhelmina de getroffen gebieden bezocht. Hoewel zij onder ministeriële verantwoordelijkheid stond, greep zij persoonlijk in bij de hulpverlening te Spakenburg. Ook heeft zij daar een peetdochter aangenomen. Wat heeft haar ertoe aangezet om dit te doen?

Verder:

• Jaaroverzicht 2016 van de Afdeling Monumentenzorg van de gemeente Amersfoort.
• Jaaroverzicht 2016 van de Afdeling Archeologie van de gemeente Amersfoort.