Tag: 19e eeuw

In het Jaarboek 2020 staan de volgende artikelen:

• Laura J. Meilink-Hoedemaker: De oprichting van de Nederlandse beiaardschool in 1953 (pdf)
  De Nederlandse Beiaardschool is in Amersfoort en daarbuiten een bekende instelling: hier worden beiaardiers gekweekt. Dit artikel beschrijft de aanloop van 1948 tot de oprichting in 1953.
• Wim van Schaik: Het Soester dorpsbestuur (1780-1830) (pdf)
  Het dorpsbestuur van Soest, en in het bijzonder de vertegenwoordiging van de plaatselijke bevolking daarin, trok in de jaren 1780-1830 nogal eens zijn eigen plan, vaak tot ongenoegen van de autoriteiten die daar toezicht op moesten houden. Enkele achtergronden.
• Pieter Koekkoek: De doperse beweging in het Eemland (1530-1580) (pdf)
  In het onderzoek naar de reformaties in het Eemland tussen 1520 en 1620 kwam ook de vraag naar de aanwezigheid en de invloed van doopsgezinde groepen in deze streek naar boven. In de literatuur is daar vaak al op gezinspeeld. Waren die er inderdaad al vóór de Tachtigjarige Oorlog?
• Ton Reichgelt: De Hooglandse boerderij Luttike Weede van Armen de Poth (1351-1832) (pdf)
  Soms hebben we geluk en vinden we een schat aan gegevens over een bepaalde boerderij. In het archief van Armen de Poth zijn genoeg stukken om een gedetailleerd beeld te geven van Luttike Weede, vooral in de 17e eeuw. Hoe was de bedrijfsvoering en verbeterde deze?
• Sandra den Dulk: De tuinmuur in de Muurhuizen (pdf)
  Tegenover de Dieventoren, de Muurhuizen 99, 101, 103, 105, 107 en het Secretarishuisje ligt een bakstenentuinmuur met een fraai gerestaureerde tuinpoort. Deze beeldbepalende muur ligt in het door het rijk beschermde stadsgezicht van de historische binnenstad Amersfoort, maar is zelf geen rijksmonument. Wanneer en hoe is deze tuinmuur ontstaan? Hiervoor is een nauwkeurige bestudering van de notariële verkoopakten noodzakelijk.
• Eric van der Velden: Hoe Amersfoort een festivalstad werd (1971-2020) (pdf)
  Onvrede borrelde vanaf eind jaren zestig in Amersfoort. Krakers en studenten voelden zich ontheemd in het saaie garnizoensstadje; middenstanders en bestuurders waren bezorgd over de vervallen binnenstad. Subcultuur en stadspromotie brachten in de jaren zeventig en tachtig leven in de brouwerij en legden de basis die Amersfoort maakte tot festivalstad.
• Francien Snieder: Archeologische vondsten op de Hof, gehouden tegen het licht van de Moderne Devotie (pdf)
  Het archeologisch onderzoek in 1991 op de Hof, leverde een schat aan informatie op over de vroegste geschiedenis van Amersfoort. De periode waarin de vondsten in de drenkplaats voor vee zijn geraakt, valt samen met de opkomst van de Moderne Devotie. Hierin zou de verklaring van de bijzondere vondstsamenstelling kunnen worden gezocht.
• Marjan de Man: Verbouwingen door de sjiekste opdrachtgevers van Amersfoort (1750-1780) (pdf)
  In de tweede helft van de 18e eeuw werd er in Nederland volop verbouwd. De bouwpraktijken van drie vermogende Amersfoortse opdrachtgevers, Gerrit Willem van Oosten de Bruyn, Benjamin en Abraham Cohen, staan centraal in dit artikel. Maar ook de beeldhouwer Joseph Delbar, die er mogelijk goed aan verdiende.
• Hans Smit: Het Amersfoorts leesgezelschap ‘Tot Nut en Beschaving’ (1835-na 1879) (pdf)
  Binnen de leescultuur – boekenbezit, bibliotheken, boekwinkels – vormen de leesgezelschappen een apart fenomeen. Amersfoort heeft er van het eind van de 18e tot in de 20e eeuw verschillende gekend. Omdat van één gezelschap notulen van haar bijeenkomsten bewaard zijn gebleven, is het mogelijk deze vorm van lezen goed te bestuderen.

Verder:

• Jaaroverzicht 2019 van de gemeentelijke diensten Monumentenzorg (pdf)
• Jaaroverzicht 2019 Archeologie (pdf)

• Cheyenne Wehren: De schilderijenverzameling van Simon van Walchren van Wadenoijen te Nimmerdor. (pdf)
  In de 19e eeuw stond midden in het bosgebied, in alle stilte, een landhuis waarin de grootse collectie moderne schilderijen van Simon van Walchren schuilde. Van Walchren en zijn verzameling, en zijn plaatsing in de context van verzamelen in de 19e eeuw, staan centraal in dit artikel.
• Addy Schuurman: Politieke democratisering in Amersfoort rondom de invoering van het algemeen kiesrecht (ca. 1890-1930). (pdf)
  De gemeenteraadsverkiezingen van 1919 vormden het eind- en beginpunt van een politiek veranderingsproces. In Nederland werd de plaatselijke democratisering voltooid. De situatie waarin een kleine elite een stad bestuurde, met uitsluiting van brede lagen van de bevolking, was definitief geschiedenis. De eerste jaren werd nog naar een nieuw evenwicht gezocht.
• Gerard Raven: De Oecumenische Raad van Kerken in Amersfoort (1954-1969). (pdf)
  De Raad van Kerken in Nederland en de Raad van Kerken Amersfoort vierden onlangs hun vijftigjarig bestaan. Daarbij is er nauwelijks aandacht besteed aan hun voorlopers, de Oecumenische Raden. In Amersfoort is de voorloper geheel vergeten en zelfs het archief is verloren gegaan. Wat heeft de Oecumenische Raad van Kerken in Amersfoort bereikt?
• Marjan De Man: Gebroeders De Wilde, Amersfoortse beeldhouwers in de Gouden Bocht van Amsterdam. (pdf)
  Drie tekeningen en een terracotta armpje uit de collectie van Museum Flehite leiden naar de Amersfoortse Theodorus de Wilde en zijn broers, afkomstig uit een 18e-eeuwse beeldhouwersfamilie.
• Jan H. Lodewijks: Wie waren de vier Joodse Amersfoortse gemeenteambtenaren die op 1 maart 1941 op Duits bevel zijn ontslagen? (pdf)
  Namen van in de Shoah omgebrachte Joodse Amersfoorters staan op een gedenkrol. Herdenkingsstenen voor deze slachtoffers liggen bij hun woonadres, maar over hun leven weten we vaak weinig. Zij die de Jodenvervolging overleefden, zijn veelal vergeten. Het naamloze ontslag van de vier ambtenaren is wel bekend, maar in dit artikel worden zij uit de anonimiteit gehaald.
• Hans Smit: Leescultuur in Amersfoort (1700-1900). (pdf)
  Wat lazen de Amersfoorters vroeger? Wie waren die lezers, hoe kwamen zij aan hun lectuur en hielden zij er een bibliotheek op na? Dit onderzoek naar de leescultuur wil meer inzicht geven in het culturele leven in de stad in vroegere eeuwen.

Verder:

• Jaaroverzicht 2018 van de Afdeling Monumentenzorg gemeente Amersfoort (pdf)
• Jaaroverzicht 2018 Afdeling Archeologie van de gemeente Amersfoort (pdf)

• Burchard Elias: Een vergeten Amersfoortse industrie van ‘eigentijds’ antiek. De kunsthandel en meubelfabriek van J.G. Fontein (1904-1966)
  In het begin van de vorige eeuw kwam het bedrijf van Johannes Gerardus Fontein in korte tijd tot grote bloei. De producten werden over de hele wereld geëxporteerd. Hier worden de lotgevallen van deze inmiddels geheel vergeten bedrijven weer tot leven gewekt.
• Annelies Frequin: Een herontdekt altaarstuk van de 19 eeuwse Amersfoortse schilder van Gerrit van Stellingwerff “De bespotting van Christus” (1643)
  In 1989 werden twee opgerolde doeken achter het orgel van de Sint Jozefkerk in Achterveld gevonden. Onderzoek kort daarna toonde aan dat een van de schilderijen het altaarstuk De Bespotting van Christus van de Amersfoortse kunstenaar Gerrit Louwerensz van Stellingwerff was.
• Gerard Raven: Gereformeerde emigranten en kerkelijke zorg in Amersfoort 1945-1967
  Over de ‘emigratiekoorts’ na de Tweede Wereldoorlog is veel geschreven en gefilmd. Maar dat betrof meestal de landelijke of provinciale situatie of één familie. Ook is voldoende bekend over de rol van de kerken. Maar hoe ging dat nu in een middelgrote stad? Het Amersfoortse verhaal kan deze leemte vullen.
• Ton Reichgelt: Familie Van der Maat. De Amersfoortse elite en het stadsbestuur, 1322-1578.
  De achternaam Van der Maath is een van de meest voorkomende bij de leden van het Amersfoortse stadsbestuur tot 1600. Welke invloed had deze familie op het stadsbestuur? De bron voor dit artikel is in het bijzonder het familiearchief met informatie over bezittingen, familierelaties en persoonlijke stukken
• Hans Smit: Troost in druk. Drukkers, uitgevers en boekhandelaren in Amersfoort, 1740-1900
  Uit de Amersfoortse boekcultuur in de lange 19e eeuw waren vooral de namen bekend van drukkers, uitgevers en boekhandelaren en boektitels. De digitale ontsluiting van archiefbestanden, bibliotheekcatalogi en gescande boeken en tijdschriften biedt een belangrijke uitbreiding en geeft veel achtergrondinformatie.
• Bertus Wouda: De bemoeienissen van koningin Wilhelmina bij de hulpverlening in Spakenburg na de overstromingen van het Eemland in 1916
  Na de overstromingen in 1916 heeft Wilhelmina de getroffen gebieden bezocht. Hoewel zij onder ministeriële verantwoordelijkheid stond, greep zij persoonlijk in bij de hulpverlening te Spakenburg. Ook heeft zij daar een peetdochter aangenomen. Wat heeft haar ertoe aangezet om dit te doen?

Verder:

• Jaaroverzicht 2016 van de Afdeling Monumentenzorg van de gemeente Amersfoort.
• Jaaroverzicht 2016 van de Afdeling Archeologie van de gemeente Amersfoort.

• Thomas H. von der Dunk: Twee bijzondere torenbekroningen in het Sticht. De Onze Lieve Vrouwetoren in Amersfoort en de Cuneratoren in Rhenen nader beschouwd. (pdf)
  Wie kent niet de torens van Amersfoort en Rhenen, met hun karakteristieke houten bekroning? Die bijzondere vormen zijn niet toevallig. Zij verwijzen naar de kroon van de keizer van het Heilige Roomse Rijk en naar de Rotskoepelmoskee in Jeruzalem, die toen voor de Tempel van Salomo werd aangezien.
• Johan Teters: Bloedige Donderdag, 2 augustus 1787. De Amersfoortse Onze Lieve Vrouwekerk ontploft. (pdf)
  De Onze Lieve Vrouwetoren, de trots van Amersfoort, staat eenzaam te pronken aan een groot plein. Het bijbehorende kerkgebouw is weg. Een dramatische samenloop van omstandigheden zorgde er voor dat de kerk als een munitiedepot werd gebruikt en met een groot verlies aan levens door een ontploffing grotendeels werd weggevaagd.
• Heleen Kole: De Amersfoorters als bestuurders in het vroegmoderne waterschap (1603-1800). (pdf)
  Inwoners van Amersfoort en Bunschoten bezaten polderland dat moest worden beschermd tegen de Zuiderzee. Zij werden vertegenwoordigd door heemraden in het heemraadschap van de Bunschoter zeedijken. Onderzoek naar deze heemraden geeft nieuwe inzichten in de kruisbestuiving tussen de stedelijke ervaring en de oude bestuurscultuur van het Eemlands waterschap.
• Henk van der Lee: Dirk Harting (Salatiga 1884 – Haarlem 1970), een technisch perfect ambachtsman: etser, lithograaf, graveur, tekenaar, schilder en grafisch ontwerper. (pdf)
  Dirk Harting is bekend door het grote aantal prenten dat hij van Amersfoort heeft gemaakt. Vele ervan zijn in het bezit van Museum Flehite en van verschillende Amersfoortse verzamelaars. Dit artikel geeft een overzicht van zijn leven en werk en de betekenis van zijn oeuvre.
• Gerard Raven: “A founding father of New York”; Wolfert van Kouwenhoven en zijn kinderen in Amerika. (pdf)
  Wolfert Gerritsz van Kouwenhoven wordt door verschillende auteurs gezien als een van de stichters van Nieuw-Amsterdam. Bovendien begon hij de kolonie Rensselaerswijk en was hij een van de eersten die privéland kon kopen, op het Lange Eiland (Long Island). Zijn leven liep parallel aan de geschiedenis van Nieuw Nederland. Wie was deze man en wat deden hij en zijn kinderen?
• Hans Zijlstra: “Doe wat het gezond verstand zegt”. Burgemeester Van Randwijck en de Grote Oorlog. (pdf)
  Tijdens de Eerste Wereldoorlog kregen gemeenten veel extra werkzaamheden op hun bordje. Amersfoort kreeg te maken met een stroom vluchtelingen en geïnterneerde Belgische militairen. Burgemeester Van Randwijck moest de opvang in goede banen leiden. Een hele opgave. Maar hij liet zich niet snel uit het veld slaan. Problemen met voedselvoorziening, vluchtelingen, hij pakte het even voortvarend aan.
• Casper Staal: Van Amersfoort naar Ascheberg, een schilderstuk van Abraham Bloemaert ca. 1610. (pdf)
  In de Duitse gemeente Ascheberg bij Münster is een van oorsprong Nederlands schilderij te zien. De afbeelding van Christus met de Samaritaanse vrouw is een niet alledaagse voorstelling. Uit onderzoek is gebleken waarom dit werk is geschilderd en hoe het daar terecht is gekomen.
• Betsie van Ravenhorst: Amersfoort, mei 1940: een ordelijke en goed geregelde volksverhuizing. (pdf)
  Amersfoorters in de lagere schoolleeftijd vertellen over een bijzondere gebeurtenis in hun jonge leven: de evacuatie van de volledige bevolking van hun stad. In vergelijking met de oorlogsellende die later zou volgen was dit een bijna kleine gebeurtenis, maar zij maakte op de kinderen een grote indruk.
  
  Verder:
• Jaaroverzicht 2015 van de Afdeling Monumentenzorg van de gemeente Amersfoort. (pdf)
• Jaaroverzicht 2015 van de Afdeling Archeologie van de gemeente Amersfoort. (pdf)

• Jos G.M. Hilhorst: Arnoud van IJsselstein, schout van Amersfoort en Eemland. Hoge Stichtse ambtenaar werkte van 1325-1341 voor de graaf van Holland. (pdf)
  Arnoud van IJsselstein, voormalige schout van Amersfoort en Eemland, werd in 1343 in Hillegom veroordeeld tot het betalen van schadevergoeding aan een zekere Armgaard. Arnoud diende niet het Stichtse maar het Hollandse belang, door Utrechtse burgers op te zetten tegen de bisschop van Utrecht als landsheer. Armgaard, afkomstig uit Eembrugge, was zeer waarschijnlijk slachtoffer van de hiermee samenhangende kuiperijen.
• Rien Huiskamp: Klein bier en groot bier. Stookplaatsen, bedrijfsvoering en arbeid in laatmiddeleeuwse stadsbrouwerijen (pdf)
  Hoeveel bier werd er gebrouwen in laatmiddeleeuwse stadsbrouwerijen en wie werkten daar? Archeologische en schriftelijke bronnen uit een viertal steden zijn geraadpleegd. Vier stookplaatsen uit Amersfoort worden in het bijzonder gevolgd.
• Jan H. Lodewijks: De ‘Eerste Amersfoortse Tram-Autodienst Onderneming’ (1924-1930). Pionieren met een nieuw openbaar vervoermiddel in een uitdijende stad (pdf)
  De Amersfoorters Nathan Hilversum en Willem Weijer hebben in 1924 een stadsautobusdienst opgericht. De busdienst zorgde voor heel wat rumoer in de stad. Na enkele jaren kwamen er dagelijks klachten en werd de gemeente gedwongen een standpunt in te nemen: willen we privaat of publiek openbaar stadsbusvervoer?
• Bert Stamkot: ‘Voor een civile prijs’. De Amersfoortse stadsdrukkers ca. 1670- 1853 (pdf)
  Amersfoort heeft een interessante boekgeschiedenis. Vanaf de 16e eeuw waren en zijn hier boekverkopers, binders, drukkers en uitgevers actief. Een speciale rol vervulde de stadsdrukker (ca. 1670-1853). Was hij in dienst van de stad, of was hij een zelfstandig ondernemer die ook de lokale overheid als klant had?
• Jo Thijssen: Centsprenten uit Amersfoort. Frans Felix als boekhandelaar, drukker en uitgever, 1827-1843 (pdf)
  Frans Felix is een boeiende en ook raadselachtige figuur. Tussen 1827 en 1843 woonde en werkte hij in Amersfoort. Hij bracht toen een grote hoeveelheid bijzondere prenten op de markt. Toch was hij tot voor kort geheel onbekend. De ontsluiering van een verborgen geschiedenis.
• Dick van Wees: Lastige paters in Amersfoort 1635-1667 (pdf)
  De godsdienstige groepen leefden, tot tevredenheid van de stadsregering, over het algemeen in rust met elkaar. De predikanten wilden echter dat de overheid de katholieke geestelijkheid streng aanpakte. Tot hun ongenoegen gebeurde dit lang niet altijd. Actieve paters en priesters zorgden in de stad voor krakeel in eigen kring.

Verder:

• Jaaroverzicht 2014 van de Afdeling Monumentenzorg van de gemeente Amersfoort. (pdf)
• Jaaroverzicht 2014 van de Afdeling Archeologie van de gemeente Amersfoort. (pdf) 

• Jeanette Pors: Een stad vol vluchtelingen. Belgische vluchtelingen in Amersfoort tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) (pdf)
  Gedurende de oorlog bestond ongeveer een vijfde van de Amersfoortse bevolking uit Belgisch burgervluchtelingen. Wie waren deze mensen? Hoe werden zij ontvangen en opgevangen? En waren zij gedurende de hele oorlog welkom?
• Catelijne van den Bosch: Experimenten in linoleum en celluloid. De etsen van Dirk Boode (1889-1965) (pdf)
  Dirk Boode was autodidact, maar ontwikkelde ook nog eens nieuwe grafische technieken. De kunst van Boode heeft dus meer te bieden dan men op het eerste gezicht zou zeggen. Vijftig jaar na een speciale tentoonstelling in De Zonnehof is het hoog tijd om deze kunstenaar wederom in het zonnetje te zetten.
• Femke Mooijekind: Het Joodse kind op de Joodse school. De scheiding van Joodse en niet-Joodse leerlingen in het Amersfoortse onderwijs in 1941 (pdf)
  De Duitse bezetter verordonneerde in 1941 de scheiding van Joodse en niet-Joodse leerlingen. Een aantal lokale studies is verschenen over dit aspect van de Jodenvervolging. Er bestaat geen algemene studie over deze maatregel. In dit artikel worden de resultaten gepresenteerd van een onderzoek naar de manier waarop deze maatregel in Amersfoort werd uitgevoerd, en vergeleken met de situatie in Amsterdam.
• Bram Boers: Handschriften en vroege drukken (1400-1558) uit Amersfoortse kloosters. Schatgraven in Archief Eemland (pdf)
  Gedurende de 15e en 16e eeuw bevonden zich in Amersfoort vele boeken in de kloosterbibliotheken. Helaas zijn ze grotendeels verloren gegaan, maar 36 exemplaren waren nog te achterhalen. De grootste collectie bevindt zich in Archief Eemland. Wat is de betekenis van deze boeken?
• Ton Reichgelt: De Hoef/Bijlerhoef. Een voorbeeld van het ontstaan en beheer van grondbezit door het Sint-Pieters- en Bloklandsgasthuis over de periode 1500-1800 (pdf)
  De Hoef/Bijlerhoef in Hoogland bestond oorspronkelijk uit twee boerderijen, later samengevoegd tot één. Welke landerijen hoorden erbij, hoe was de bedrijfsvoering en wat waren de opbrengsten? Dankzij het archief van het Sint-Pieters- en Bloklandsgasthuis is de boerderij goed gedocumenteerd over een lange periode.
• Timo D’Hollosy  en Henk de Boer: Anonieme doden uit Amersfoortse bodem (pdf)
  Het 30-jarige jubileum dat het Centrum voor Archeologie (CAR) van de Gemeente Amersfoort dit jaar viert, vormt de aanleiding om terug te blikken op de geschiedenis van het fysisch-antropologisch onderzoek in Amersfoort en de collectie die daarbij is opgebouwd.

Verder:

• Jaaroverzicht 2013 Monumentenzorg (pdf)
• Jaaroverzicht 2013 Archeologie (pdf)

• Cor van den Braber: Het Randenbroek van Jacob van Campen (1595-1657) (pdf)
  De ontwerper van wat eertijds wel ‘het achtste wereldwonder’ werd genoemd, had op Randenbroek zijn atelier. Al eerder was deze verbintenis het onderwerp van geschriften en tekeningen. Het huis lijkt in niets meer op het Randenbroek dat Van Campen voor zichzelf bouwde. Het was dan ook een boeiende opgave te proberen zijn 17e huis opnieuw in beeld te brengen.
• Erwin Borggreve: Van bosgebied naar villawijk. De ontwikkeling van het Amersfoortse Bergkwartier door de N.V. Maatschappij Amersfoort (pdf)
  In 1898 werd de N.V. Maatschappij Amersfoort opgericht. Hiermee werd de basis gelegd voor het huidige Bergkwartier, de eerste grote 20e-eeuwse stadsuitleg van Amersfoort. De ontwikkeling van deze villawijk verliep echter heel anders dan de Maatschappij destijds had kunnen voorzien.
• Anton Groot: De poppenkast van architect Gerrit Adriaans (pdf)
  In 1929 maakte architect Gerrit Adriaans een poppenkastmet decors waar ook poppen voor zijn gemaakt. Maar de laatste twintig jaar leek die kast van de aardbodem verdwenen te zijn. Gelukkig is de kast met toebehoren gered van het groot vuil.
• Marjan de Man: De NV Amersfoortsche Tapijtfabriek en Theo Colenbrander (pdf)
  In 1896-1897 werd bij de Vereeniging ‘Voor de Kunst’ in Utrecht een expositie gehouden met tapijten van Theo Colenbrander ‘uit de Amersfoortse tapijtfabriek van Garjeanne en Mouton’. Opvallend is dat deze fabriek in geen enkele historische studie over de stad Amersfoort voorkomt. Het verslag van een zoektocht naar de internationaal vermaarde N.V. Amersfoortsche Tapijtfabriek en haar artistiek directeur Theo Colenbrander.
• Joost Morel: Van de Mediene naar Mokum. Het glansrijke leven van Benjamin Cohen (pdf)
  De grootste glans aan het Amersfoort van het einde der achttiende eeuw gaven de Cohens, waarvan Benjamin het meest op de voorgrond is getreden. Zijn grote gaven hebben hem tot één van de belangrijkste figuren uit het einde van de achttiende eeuw gemaakt.
• Raymond Uppelschoten: De ‘ontzaggelijke groote passage van de Engelsche Armee’ Amersfoort en omgeving in de oorlog van 1794-1795 (pdf)
  Vanaf oktober 1794 werd Eemland overspoeld door Britse en Duitse soldaten, op de vlucht voor de Franse revolutionaire legers in het zuiden. De Sint-Joriskerk werd zelfs een militair hospitaal. In een paar maanden werden stad en platteland volkomen geruïneerd. Wat betekende deze oorlog voor de soldaten, bestuurders en bevolking?
• Dick van Wees: Katholieken en gereformeerden in een ‘ketterse’ stad 1579-1635 (pdf)
  Na de Reformatie in 1579, leverde het dwingen van katholieken om de gereformeerde religie aan te nemen, aanvankelijk weinig resultaat op. Er was sprake van een ‘strijd’ tussen de twee geloofsrichtingen. Velen waren echter vanwege hun belangen gematigder en genuanceerder in hun denken en handelen dan de predikanten en priesters.

Verder:

• Jaaroverzicht 2012 van de Afdeling Monumentenzorg van de gemeente Amersfoort. (pdf)
• Jaaroverzicht 2012 van de Afdeling Archeologie van de gemeente Amersfoort. (pdf) 

• Henk van Tilburg: Een Nederlandse componist uit Amersfoort Componist Tristan Keuris (1946-1996) (pdf)
  Een weg dwars door de binnenstad, ruim baan voor de auto. Dat wilde wethouder Huslage in 1971. Kunstenaars in Amersfoort waren tegen en reageerden in stijl, met een opera. Gecomponeerd door Tristan Keuris. Wat weten we van hem, hoe is zijn leven verweven met Amersfoort? Hoog tijd om dat eens uit te zoeken.
• Jos Hilhorst: Het goed Hilhorst te Stoutenburg (pdf)
  Het doel van dit artikel is om bijeen te brengen wat er van het landgoed Hilhorst te Stoutenburg bekend is over de oppervlakte, de bezitters, de tienden en de bewoners. Deze onderwerpen komen achtereenvolgens aan de orde. Het zal blijken dat alleen de gegevens over de tienden een zekere volledigheid bezitten. De gegevens over de bezitters zijn nogal problematisch en die over de bewoners zijn zeer schaars.
• Addy Schuurman: De beste reclame voor de deugdelijkheid voor de deugdelijkheid van ons fabricaat. Sociaal-economische geschiedenis van de wielersport 1885-1900 (pdf)
  Aan het einde van de 19e eeuw maakte de fiets een stormachtige ontwikkeling door, te vergelijken met de ICT-revolutie in onze tijd. Ook in Amersfoort werd het rijwiel een modeartikel; diverse groepen jongeren richtten fietsclubjes op en organiseerden wielerwedstrijden.
• Simon Groot: Joannes Tollius (Amersfoort ca. 1550- Amersfoort? 1628/29). Een kei van een componist (pdf)
  Binnen Amersfoort wordt de naam van Joannes Tollius steeds bekender, al was het maar door de straat die naar hem genoemd is en het restaurant – gelegen aan de Utrechtseweg vrijwel op de hoek met de Tolliusstraat – dat zijn naam draagt. Zijn muziek wordt met enige regelmaat uitgevoerd, maar als persoon is hij obscuur gebleven. Recent onderzoek in de archieven van Amersfoort, Rieti, Assisi en Rome heeft nieuw licht geworpen op het leven van deze bijzondere stadgenoot.
• André Clazing: De Papenhofstede (pdf)
  Een stil straatje dat er wat vergeten bijligt, maar niettemin op een eerbiedwaardig lange geschiedenis kan terugzien. Vroeger waren hier de kanunniken van het Kapittel van Sint Joris gehuisvest. Archeologisch onderzoek op de naastgelegen Appelmarkt was aanleiding om de geschiedenis van dit stukje stad nader te bestuderen.
• Marc Hameleers: De kaarte van de polders der Eemlandtsche Leege Landen etc. van Dirk Brekensz. van Groenouw. De populairste polderkaart van Eemland 1666-1824 (pdf)
  Een kaart in vier gegraveerde bladen met alle waterlopen en percelen, compleet met de namen en wapens van alle bestuurders. Dat was niet alleen een handig naslagwerk, maar ook een prachtig statussymbool, dat handgekleurd en ingelijst in bestuurskamers of thuis aan de wand kon prijken. Van de kaart van de lege (= lage) landen verschenen maar liefst zes verschillende uitgaven; daarmee is het de meest succesvolle kaart die in Eemland ooit het licht aanschouwde. De editie van een kaart is eenvoudig te achterhalen met behulp van dit artikel. Na de zesde uitgave werd de kaart in 1833 inhoudelijk herzien, opnieuw gegraveerd en uitgegeven.
• Saskia Schrijer: De ontwikkelingsgeschiedenis van de begraafplaats Rusthof (pdf)
  De begraafplaats Rusthof is sinds 2000 een rijksmonument. Deze dodenakker heeft in veel Amersfoortse levens een belangrijke emotionele functie. Tijd om ook eens stil te staan bij de ontwikkelingsgeschiedenis van deze bijzondere begraafplaats

Verder:

• Jaaroverzicht 2010 van de Afdeling Monumentenzorg van de gemeente Amersfoort (pdf)
• Jaaroverzicht 2010 van de Afdeling Archeologie van de gemeente Amersfoort (pdf) 

• Piet H.D. Leupen: 750 jaar Amersfoort. Naar aanleiding van een oorkonde (pdf)
  Het 750-jarig bestaan van Amersfoort als stad vindt zijn uitgangspunt in een schriftelijk stuk, dat we in de vaktaal een oorkonde noemen. Zo’n stuk heeft een bepaalde vorm en is daardoor een rechtsgeldig bewijsstuk omtrent een onderwerp van juridische aard. Dit kan zijn een rechtstoestand, rechtshandeling of een feitelijk gegeven met rechtsgevolgen.
• Burchard G.J. Elias: Het culinair museum, een bijzonder recept met een bittere nasmaak (pdf)
  Bij de opening van een tentoonstelling van menu’s en menukaarten in 1985 in Museum Flehite werd het idee geopperd te komen tot een Culinair Museum. De reacties waren uiterst positief. De gemeente bood het voormalige klooster Mariënhof aan, een ideale plek voor een dergelijk museum in combinatie met een restaurant.
• André Clazing (m.m.v. Sjoukje van der Linde): Bakmanschap. Pottenbakkers, Dakpannen/bakkers en Tabakspijpenmakers in Amersfoort (pdf)
  Doel van dit onderzoek is in kaart te brengen wat we weten over het ambacht van pottenbakkers in Amersfoort. Zo’n onderwerp bevindt zich op een raakvlak tussen twee disciplines: de historische en de archeologische. Aardewerk is voor de archeoloog zo’n belangrijke vondstcategorie, omdat het een betrouwbare dateringmogelijkheid biedt.
• Ronald Rommes: De bouwstenen van het boerenbolwerk. Landbouw en landbouw/organisaties in Eemland 1850-1930 (pdf)
  Een van de opmerkelijkste ontwikkelingen in de Nederlandse landbouwgeschiedenis in de 19e eeuw is de opkomst van het organisatiewezen. Ontbrak omstreeks 1840 nog vrijwel ieder spoor daarvan, een eeuw later was vrijwel iedere boer (of tuinder) lid van een land- en tuinbouworganisatie. Samen vormden deze nauw vertakte organisaties een machtig netwerk, ook wel het Boerenbolwerk of Groene Front genoemd.
• Dolf van Weezel Errens: Adolphe van Weezel Errens (1866-1939). Landschapschilder en etser (pdf)
  Eind 2006 organiseerde Museum Flehite een tentoonstelling over de schilder-graficus Adolphe van Weezel Errens, die in de periode 1903-1939 woonde en werkte in Amersfoort.
• Anton Groot: Gerrit Adriaans (1898-1971). Een vergeten architect, ontwerper en religieus socialist (pdf)
  Wie kent Gerrit Adriaans nog of waar zouden we hem van kennen? Als architect van het voormalige slachthuis aan de Nijverheidsweg of van het HAKA-gebouw aan de Noorderwierweg? Of is hij bekend als de architect die vele ontwerpen maakte voor de coöperatieve bouwassociatie ‘De Samenwerking’. Of kennen we hem nog als ontwerper van de arbeiderswoningen voor Goed Wonen?
  

Verder:

• Jaaroverzicht 2008 van de gemeentelijke diensten Monumentenzorg (pdf)
• Jaaroverzicht 2008 Archeologie (pdf)