Auteur: Birgitta van Bommel

1942. “C’est la vie”

De oorlog escaleert verder. De deportaties van het Joodse bevolkingsdeel gaan dag en nacht door. Blijdenstijn en Vaatstra zien het, noteren het en reageren er ieder voor zich op hun eigen manier op.

10 Mei 1942

Witte Jan Vaatstra: Tweede verjaardag van “onze”oorlog. Duizenden zijn gedood, duizenden zitten gevangen, velen gefusilleerd, allen lijden gebrek, zuchten onder vreemde heerschappij en oorlogswetten en moeten zich voegen naar de onnederlandse inzichten van een kleine groep landgenoten, zware belastingen betalen, terwijl bedrijven en handel aan banden liggen. Duizenden zijn en worden weggevoerd om in den vreemde te werken ten behoeve van de oorlogshandelingen. De vrijheid is verloren, Nederl. Indië in andere handen, de toekomst is donker.
‘k Heb vanmorgen de eenzaamheid gezocht. ’t Was stil in de bossen, mooi zonnig weer, vogels zongen, ’t was alles vrede en rust.

16 Oktober 1942  

Honore Blijdenstijn: “Ons bridgeclubje is weer compleet: Dr. Oosterveld, de Amersfoortse vrouwenarts, heeft de plaats van Van Vollenhoven ingenomen. ’c’ est la vie, zegt de Fransman. Van Vollenhoven zit in Amsterdam te wachten tot men hem naar Polen brengt. Maar moet daarom ’t bridgeclubje sterven? Uit protest tegen de Duitse Jodenvervolging? Maar dat is toch steriel. Wij hebben er maar niet over gefilosofeerd en zijn weer begonnen.”

“Ik ben erg onder de indruk van jullie podcast. Zo bijzonder om die twee mannen te horen praten over een tijd en plek die er niet meer is, maar bij ons thuis altijd aanwezig was.”

Alet van ‘t Eind

Luister hier naar deel III van de podcasts

We zijn beland in 1941. Het jaar dat de Duitsers meer en meer hun antisemitische gezicht laten zien, en harder en harder optreden tegen iedereen die zich verzet tegen de teloorgang van de democratische rechtsstaat. Voedselschaarste en gebrek aan brandstof laten zich gelden. Er wordt een Elfstedentocht gehouden, maar van een Elfstedentochtkoorts is geen sprake.  Nederland heeft het vooral koud.

Onderwijsman Honoré Blijdenstijn ontpopt zich als een fascinerend vat vol tegenstrijdigheden.  Sterk anti-NSB en toch pro-Duits. Tegendraads en meegaand. Sympathiek en onsympathiek.

Oud-militair Jan-Witte Vaatstra vaart standvastig op zijn morele kompas. Tot een moedig man maakt hem dat niet. Het is nu vooral een zaak van overleven. Met altijd die knagende bezorgdheid over de toekomst van zijn in Gouda en Woerden wonende kinderen: Jan en Henny.

“Zonder meer een knap en zeer fascinerend vakwerk, zeer overtuigend en met verve via het hoorspel tot leven gebracht. Interpretatieverschillen over de duizenden pagina’s aan waardevolle dagboeknotities zijn onvermijdelijk. Doch dat doet niets af aan mijn bijzondere waardering. En ook dank. Want de gekozen ‘vertaalvorm’ via het hoorspel ontrukt veel Amersfoortse oorlogskwesties voor brede groepen (potentieel) geïnteresseerden, waar ik mezelf ook toereken, aan de vergetelheid. Zeer benieuwd naar de vervolgen.’’

Ruud Schulten op Facebook. Ruud Schulten was 10 jaar lid van de Amersfoortse gemeenteraad.

Luister hier naar deel II van de podcasts

Op 10 mei 1940 valt het Duitse leger Nederland binnen. Het begin van vijf dagen strijd die eindigt met de bezetting van Nederland. Twee Amersfoortse heren tekenen – ieder voor zich – vijf jaar lang nauwgezet op hoe zij en hun familie die bezettingsjaren met alle verschrikkingen ervaren.
In samenwerking met Archief Eemland werkt de OVF aan een serie podcasts over deze bijzondere, soms schokkende, dagboeken. Van de duizenden pagina’s die Witte Jan Vaatstra en Honoré Blijdenstijn volschreven verschijnen tot en met de zomervakantie 3 podcasts, en na de zomer volgen de laatste afleveringen.
Stemacteurs Wim Hartog en Reinhard Beskers vertolken Honoré Blijdenstijn en Witte Jan Vaatstra. De muziek is afkomstig van Nederlandse componisten die in de Tweede Wereldoorlog werden vervolgd. De podcastmakers hebben hiervoor vrijelijk mogen putten uit de muziekverzameling van de Leo Smit Stichting. Verteller en montage: Eric van der Velden. Redactie: Nelleke Visscher, Eric van der Velden, Iris van Aken.

Luister hier naar deel I