Tag: 15e eeuw

• Burchard Elias: Een vergeten Amersfoortse industrie van ‘eigentijds’ antiek. De kunsthandel en meubelfabriek van J.G. Fontein (1904-1966)
  In het begin van de vorige eeuw kwam het bedrijf van Johannes Gerardus Fontein in korte tijd tot grote bloei. De producten werden over de hele wereld geëxporteerd. Hier worden de lotgevallen van deze inmiddels geheel vergeten bedrijven weer tot leven gewekt.
• Annelies Frequin: Een herontdekt altaarstuk van de 19 eeuwse Amersfoortse schilder van Gerrit van Stellingwerff “De bespotting van Christus” (1643)
  In 1989 werden twee opgerolde doeken achter het orgel van de Sint Jozefkerk in Achterveld gevonden. Onderzoek kort daarna toonde aan dat een van de schilderijen het altaarstuk De Bespotting van Christus van de Amersfoortse kunstenaar Gerrit Louwerensz van Stellingwerff was.
• Gerard Raven: Gereformeerde emigranten en kerkelijke zorg in Amersfoort 1945-1967
  Over de ‘emigratiekoorts’ na de Tweede Wereldoorlog is veel geschreven en gefilmd. Maar dat betrof meestal de landelijke of provinciale situatie of één familie. Ook is voldoende bekend over de rol van de kerken. Maar hoe ging dat nu in een middelgrote stad? Het Amersfoortse verhaal kan deze leemte vullen.
• Ton Reichgelt: Familie Van der Maat. De Amersfoortse elite en het stadsbestuur, 1322-1578.
  De achternaam Van der Maath is een van de meest voorkomende bij de leden van het Amersfoortse stadsbestuur tot 1600. Welke invloed had deze familie op het stadsbestuur? De bron voor dit artikel is in het bijzonder het familiearchief met informatie over bezittingen, familierelaties en persoonlijke stukken
• Hans Smit: Troost in druk. Drukkers, uitgevers en boekhandelaren in Amersfoort, 1740-1900
  Uit de Amersfoortse boekcultuur in de lange 19e eeuw waren vooral de namen bekend van drukkers, uitgevers en boekhandelaren en boektitels. De digitale ontsluiting van archiefbestanden, bibliotheekcatalogi en gescande boeken en tijdschriften biedt een belangrijke uitbreiding en geeft veel achtergrondinformatie.
• Bertus Wouda: De bemoeienissen van koningin Wilhelmina bij de hulpverlening in Spakenburg na de overstromingen van het Eemland in 1916
  Na de overstromingen in 1916 heeft Wilhelmina de getroffen gebieden bezocht. Hoewel zij onder ministeriële verantwoordelijkheid stond, greep zij persoonlijk in bij de hulpverlening te Spakenburg. Ook heeft zij daar een peetdochter aangenomen. Wat heeft haar ertoe aangezet om dit te doen?

Verder:

• Jaaroverzicht 2016 van de Afdeling Monumentenzorg van de gemeente Amersfoort.
• Jaaroverzicht 2016 van de Afdeling Archeologie van de gemeente Amersfoort.

• Jeanette Pors: Een stad vol vluchtelingen. Belgische vluchtelingen in Amersfoort tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) (pdf)
  Gedurende de oorlog bestond ongeveer een vijfde van de Amersfoortse bevolking uit Belgisch burgervluchtelingen. Wie waren deze mensen? Hoe werden zij ontvangen en opgevangen? En waren zij gedurende de hele oorlog welkom?
• Catelijne van den Bosch: Experimenten in linoleum en celluloid. De etsen van Dirk Boode (1889-1965) (pdf)
  Dirk Boode was autodidact, maar ontwikkelde ook nog eens nieuwe grafische technieken. De kunst van Boode heeft dus meer te bieden dan men op het eerste gezicht zou zeggen. Vijftig jaar na een speciale tentoonstelling in De Zonnehof is het hoog tijd om deze kunstenaar wederom in het zonnetje te zetten.
• Femke Mooijekind: Het Joodse kind op de Joodse school. De scheiding van Joodse en niet-Joodse leerlingen in het Amersfoortse onderwijs in 1941 (pdf)
  De Duitse bezetter verordonneerde in 1941 de scheiding van Joodse en niet-Joodse leerlingen. Een aantal lokale studies is verschenen over dit aspect van de Jodenvervolging. Er bestaat geen algemene studie over deze maatregel. In dit artikel worden de resultaten gepresenteerd van een onderzoek naar de manier waarop deze maatregel in Amersfoort werd uitgevoerd, en vergeleken met de situatie in Amsterdam.
• Bram Boers: Handschriften en vroege drukken (1400-1558) uit Amersfoortse kloosters. Schatgraven in Archief Eemland (pdf)
  Gedurende de 15e en 16e eeuw bevonden zich in Amersfoort vele boeken in de kloosterbibliotheken. Helaas zijn ze grotendeels verloren gegaan, maar 36 exemplaren waren nog te achterhalen. De grootste collectie bevindt zich in Archief Eemland. Wat is de betekenis van deze boeken?
• Ton Reichgelt: De Hoef/Bijlerhoef. Een voorbeeld van het ontstaan en beheer van grondbezit door het Sint-Pieters- en Bloklandsgasthuis over de periode 1500-1800 (pdf)
  De Hoef/Bijlerhoef in Hoogland bestond oorspronkelijk uit twee boerderijen, later samengevoegd tot één. Welke landerijen hoorden erbij, hoe was de bedrijfsvoering en wat waren de opbrengsten? Dankzij het archief van het Sint-Pieters- en Bloklandsgasthuis is de boerderij goed gedocumenteerd over een lange periode.
• Timo D’Hollosy  en Henk de Boer: Anonieme doden uit Amersfoortse bodem (pdf)
  Het 30-jarige jubileum dat het Centrum voor Archeologie (CAR) van de Gemeente Amersfoort dit jaar viert, vormt de aanleiding om terug te blikken op de geschiedenis van het fysisch-antropologisch onderzoek in Amersfoort en de collectie die daarbij is opgebouwd.

Verder:

• Jaaroverzicht 2013 Monumentenzorg (pdf)
• Jaaroverzicht 2013 Archeologie (pdf)

• André Clazing: Van vetters en ploters. Leerlooiers in Amersfoort (pdf)
  Intrigerende vondsten, aan het licht gekomen bij archeologisch onderzoek op een terrein aan de Westsingel, waar in 2008 een oude bioscoop gesloopt werd om ruimte te maken voor nieuwbouw, waren aanleiding voor historisch onderzoek.
• Henk van der Lee: Valkhoff: een Amersfoortse uitgeverij van jeugdboeken (pdf)
  In de stad Amersfoort zijn uitgeverijen gespecialiseerd in kinder- en jeugdboeken vóór 1940 op de vingers van één hand te tellen. Daaronder bevindt zich een uitgeverij die gedurende vijfenvijftig jaar actief is geweest en grote bekendheid verwierf met boeken voor – wat toen heette – de rijpere jeugd: Valkhoff. De oprichter in 1890 was Jan Valkhoff; hij en later zijn zoon Johan hebben de directie gevoerd tot het einde van de Tweede Wereldoorlog.
• Francien Snieder: Boeren in de stad. En waarom Amersfoort een tweede stadsmuur bouwde (pdf)
  Veel steden zijn tot stand gekomen door een geleidelijke overgang van een agrarische nederzetting naar een nederzetting met een stedelijk karakter. Amersfoort vormt hierop geen uitzondering, maar opvallend is dat het agrarisch karakter in Amersfoort heel lang is blijven bestaan.
• Gerard Raven: Degelijkheid voorop. De gereformeerde kerkbladen van Amersfoort 1917-2000 (pdf)
  Hervormd en gereformeerd: dat was beslist niet hetzelfde vóórdat de fusie van 2004 in zicht kwam. De gereformeerden hadden sinds de afsplitsingen in de 19e eeuw een andere cultuur, waarin men er niet voor terugschrok elkaar ook onderling de maat te nemen. Dat blijkt ook goed uit de kerkelijke bladen in Amersfoort. Dit artikel sluit aan bij dat over de hervormde kerkboden in het jaarboek 2008, maar biedt ook veel gelegenheid tot vergelijkingen.
• Johan Teters: Naar een moderne City! 30 jaar binnenstadsvernieuwing in Amersfoort (1945-1975) (pdf)
  Na de Tweede Wereldoorlog zijn vele historische stads en dorpskernen in Nederland gemoderniseerd. Sloop, vernieuwing en uitbreiding zijn natuurlijk onlosmakelijk verbonden aan de ontwikkeling van elke kern, maar de schaal waarin dat gebeurde is voor Nederlandse begrippen ongekend. Traditioneel zijn zowel het onderzoek als de media-aandacht voornamelijk gericht geweest op de grote steden. Veel minder bekend is de modernisering van kleinere provinciesteden, om maar niet te spreken over de dorpskernen. In dit artikel zal ter gedeeltelijke vulling van deze kennisleemte de modernisering van de binnenstad van Amersfoort tussen 1945-1975 worden behandeld. Een gaaf gebleven binnenstad van middeleeuwse oorsprong met hoge cultuurhistorische waarden.

Verder:

• Jaaroverzicht 2009 van de gemeentelijke diensten Monumentenzorg (pdf)
• Jaaroverzicht 2009 Archeologie (pdf)

• Piet H.D. Leupen: 750 jaar Amersfoort. Naar aanleiding van een oorkonde (pdf)
  Het 750-jarig bestaan van Amersfoort als stad vindt zijn uitgangspunt in een schriftelijk stuk, dat we in de vaktaal een oorkonde noemen. Zo’n stuk heeft een bepaalde vorm en is daardoor een rechtsgeldig bewijsstuk omtrent een onderwerp van juridische aard. Dit kan zijn een rechtstoestand, rechtshandeling of een feitelijk gegeven met rechtsgevolgen.
• Burchard G.J. Elias: Het culinair museum, een bijzonder recept met een bittere nasmaak (pdf)
  Bij de opening van een tentoonstelling van menu’s en menukaarten in 1985 in Museum Flehite werd het idee geopperd te komen tot een Culinair Museum. De reacties waren uiterst positief. De gemeente bood het voormalige klooster Mariënhof aan, een ideale plek voor een dergelijk museum in combinatie met een restaurant.
• André Clazing (m.m.v. Sjoukje van der Linde): Bakmanschap. Pottenbakkers, Dakpannen/bakkers en Tabakspijpenmakers in Amersfoort (pdf)
  Doel van dit onderzoek is in kaart te brengen wat we weten over het ambacht van pottenbakkers in Amersfoort. Zo’n onderwerp bevindt zich op een raakvlak tussen twee disciplines: de historische en de archeologische. Aardewerk is voor de archeoloog zo’n belangrijke vondstcategorie, omdat het een betrouwbare dateringmogelijkheid biedt.
• Ronald Rommes: De bouwstenen van het boerenbolwerk. Landbouw en landbouw/organisaties in Eemland 1850-1930 (pdf)
  Een van de opmerkelijkste ontwikkelingen in de Nederlandse landbouwgeschiedenis in de 19e eeuw is de opkomst van het organisatiewezen. Ontbrak omstreeks 1840 nog vrijwel ieder spoor daarvan, een eeuw later was vrijwel iedere boer (of tuinder) lid van een land- en tuinbouworganisatie. Samen vormden deze nauw vertakte organisaties een machtig netwerk, ook wel het Boerenbolwerk of Groene Front genoemd.
• Dolf van Weezel Errens: Adolphe van Weezel Errens (1866-1939). Landschapschilder en etser (pdf)
  Eind 2006 organiseerde Museum Flehite een tentoonstelling over de schilder-graficus Adolphe van Weezel Errens, die in de periode 1903-1939 woonde en werkte in Amersfoort.
• Anton Groot: Gerrit Adriaans (1898-1971). Een vergeten architect, ontwerper en religieus socialist (pdf)
  Wie kent Gerrit Adriaans nog of waar zouden we hem van kennen? Als architect van het voormalige slachthuis aan de Nijverheidsweg of van het HAKA-gebouw aan de Noorderwierweg? Of is hij bekend als de architect die vele ontwerpen maakte voor de coöperatieve bouwassociatie ‘De Samenwerking’. Of kennen we hem nog als ontwerper van de arbeiderswoningen voor Goed Wonen?
  

Verder:

• Jaaroverzicht 2008 van de gemeentelijke diensten Monumentenzorg (pdf)
• Jaaroverzicht 2008 Archeologie (pdf)