VAN HET BESTUUR
Contributiebrief
Binnenkort ontvangt u de brief met het verzoek om de contributie voor 2014 over te maken. Deze brief bevat ook uw ledenpas voor de jaren 2014/2015. Dus gooi de brief niet eerder weg dan dat u de contributie hebt betaald en de ledenpas bij uw andere pasjes hebt opgeborgen!
Presentatie Jaarboek
De presentatie van het Jaarboek Flehite 2013 zal plaatsvinden op dinsdag 19 november a.s. Deze presentatie zal plaatsvinden in de Oud Katholieke Kerk (St. Georgius) aan het Zand 13 (kerk open om 16.30 uur) Omstreeks 17.00 uur zal Joost Morel iets vertellen over Benjamin Cohen.
Na afloop van de presentatie zal het Jaarboek uitgereikt worden aan de leden in de Joriszaal van de OKK (vanaf ca. 17.30 uur tot 19.00 uur).
Het jaarboek biedt zeven verschillende invalshoeken op de geschiedenis van Amersfoort en Eemland. Hoe zou Huis Randenbroek er uit hebben gezien toen Jacob van Campen het rond 1630 ontwierp? Waarom liep de bouw van het Bergkwartier zo anders dan de projectontwikkelaar in 1898 voorzag? Architect Gerrit Adriaans blijkt in 1929 een bijzondere poppenkast te hebben gemaakt. Theo Colenbrander ontwierp de tapijten van de Amersfoortsche Tapijtfabriek, die internationale faam verwierf maar daarna vergeten is. Dan verschuift de aandacht naar Benjamin Cohen, een Joodse tabakshandelaar en bankier die zaken deed met vorsten en prins Willem V te logeren had tijdens de burgeroorlog van 1787. En wat betekende de volgende oorlog van 1794-1795 voor de gewone man, toen duizenden Nederlandse, Britse en Duitse militairen in de omgeving waren gelegerd en ingekwartierd? Hoe verzetten de katholieken zich na de Hervorming van 1579 tegen pretenties van de gereformeerde minderheid? Zoals gebruikelijk wordt afgesloten met de jaaroverzichten van Monumentenzorg en Archeologie en de boekbesprekingen.
Leden van de OVF ontvangen het Jaarboek als onderdeel van hun lidmaatschap. Om kosten van verzending te besparen stelt het bestuur het zeer op prijs als de leden tijdens de presentatie alvast hun boek – en dat van kennissen die de presentatie niet kunnen bijwonen – komen halen.
Cadeaulidmaatschap
De tijd van cadeautjes nadert weer. Wilt u een kennis voor een jaar het lidmaatschap van onze vereniging aanbieden, dan kan dat. Meld de naam van de gelukkige bij de secretaris en maak tegelijkertijd € 15,– over op rekening NL95 INGB 0003795666 t.n.v. Oudheidkundige Vereniging Flehite, o.v.v. “cadeaulidmaatschap”. U ontvangt dan een kaart, die u kunt overhandigen aan het nieuwe lid. Als u dit gedaan hebt, meldt u dat aan de secretaris, zodat het nieuwe lid het welkomstpakket van de vereniging ontvangt en ingeschreven wordt als lid voor een jaar, in dit geval dus het jaar 2014.
SCHATTEN VAN AMERSFOORT
Lydia Edelkoort, Manon Mesdag, Gerard Raven (red.), Schatten van Amersfoort. 50 topstukken uit Museum Flehite (Amersfoort, Stichting Flehite Publicaties (2013), isbn 978 90 820748 0 2, 124 pp, €14,50).
Waar vind je de allermooiste schatten van Amersfoort? Veel mensen wijzen dan naar Museum Flehite: de beroemde urnen van Leusden, het grote stadsgezicht van Withoos, de Eysink-motoren of een schilderij van Albert Fiks. Hierover is een prachtig kijkboek verschenen.
Ingezoomd
Na 135 jaar verzamelen heeft Museum Flehite een collectie van 27000 voorwerpen. Met kunststukken van nationale en internationale betekenis, maar ook met eenvoudige of ontroerende voorwerpen die vooral in de regio gewaardeerd worden. Vijftig topstukken geven een indruk van de rijkdom en variatie van de collectie, De meeste zijn permanent in het museum te zien. Liefst 25 auteurs schreven korte stukjes over hun eigen interesse of specialisme. Kort, want men wilde ditmaal het accent leggen op de foto’s. Veel museumvoorwerpen zijn een ware ontdekkingstocht als je er op inzoomt. Daarom zijn er steeds grote foto’s van details, terwijl het hele voorwerp op een kleinere foto staat. Met die formule ging restaurator Ep de Ruiter ook aan de slag en het resultaat is verbluffend.
Leden van de OVF kunnen dit boek, op vertoon van hun ledenpas, voor € 10,– verkrijgen in het Museum, of door € 10,– over te maken op NL64 INGB 0009 5973 09, t.n.v. Stichting Flehite Publicaties, onder vermelding van “Schatten”. Voor verzending buiten Amersfoort geldt een verzendtarief van € 3,–
Oproep 1
Van januari 1915 tot januari 1916 functioneerde in Amersfoort een ‘Belgische universiteit’, waar ca. 90 studenten (voornamelijk of uitsluitend geïnterneerde militairen) colleges volgden. Over deze universiteit is heel weinig bekend. Gewoonlijk wordt enkel de rede van F. Collard, L’université belge d’Amersfoort (Utrecht, 1915) geciteerd. De universiteit lijkt in 1916 te zijn opgeheven, toen Belgische militairen en vluchtelingen de mogelijkheid kregen zich in te schrijven aan Nederlandse universiteiten. Ik wilde graag weten of er in uw vereniging eventueel onderzoek is gebeurd naar dit oorlogsinitiatief, of dat u kennis hebt van archieven of andere bronnen hieromtrent?
Geert Vanpaemel, hoogleraar wetenschapsgeschiedenis, KU Leuven, Blijde Inkomststraat 21, 3000 LEUVEN (België); geert.vanpaemel@wet.kuleuven.be
Oproep 2
Ik ben momenteel bezig met een onderzoek naar oppervlakteverspreiding van bommen bij tapijtbombardementen in Nederland. Amersfoort vormt hierin een zeer interessante casus. Ik vroeg me af of uw organisatie (los van de informatie die ik uit het regionale archief kan krijgen) misschien informatie over het bombardement van 13 oktober 1944 op het rangeerterrein van Amersfoort kan aanleveren. Ik ben geïnteresseerd in luchtfoto’s, eventuele bommen/schadekaart. Informatie over het 226 squadron dat het uit bombardement uitvoerde en natuurlijk hoe het bombardement is uitgevoerd. U moet denken aan de volgende dingen: Op welke hoogte en koers zijn de bommen afgeworpen? Welke afwerp methode gebruikten de Amerikanen? Werden de vliegtuigen met FLAK bestookt? Als u me verder zou kunnen helpen zou ik dit enorm waarderen.
Tom Marx, t.c.n.marx@student.ru.nl
Nieuwe leden
Gegevens verwijderd om privacy redenen.
Overleden
Gegevens verwijderd om privacy redenen.
MONUMENTEN IN HOOGLAND EN AMERSFOORT-NOORD
Gerard Raven (red.), Monumenten in Hoogland en Amersfoort-Noord: overzicht van de bouwkunst tot 1974 (Bussum: THOTH 2013),
isbn 978 90 6868 614 2, 156 pp, €19,95
Amersfoort-Noord was vroeger het grondgebied van de agrarische gemeente Hoogland. Tussen de nieuwbouwwijken door staan nog juweeltjes van boerderijen, landhuizen, kerken en nutsgebouwen. Monumenten die het bekijken en behouden waard zijn. Hierover is 14 september jl. een nieuw boek verschenen.
Het doel is vooral de oude Hooglanders én de bewoners van nieuwe stadswijken bewust te maken dat er nog zoveel moois is. Een soortgelijk boek is tot dusver niet verschenen; de monumenten in Amersfoort-Noord hebben weinig aandacht gekregen.
De Historische Kring Hoogland zocht daarom samenwerking met de afdeling RO/Monumentenzorg gemeente Amersfoort en Uitgeverij THOTH. Zo ontstond een boek dat uit zichzelf al de aandacht trekt, met fraaie foto’s en originele vormgeving van Ronald Boiten. Een koffietafelboek dat particulieren en bedrijven ook goed als cadeau kunnen gebruiken.
In een adreslijst staan honderd monumentale gebouwen. Van de helft is ook de bouw- en bewoningsgeschiedenis uitgezocht; gegevens die meestal niet eerder zijn gepubliceerd. Deze vijftig panden zijn gefotografeerd door Cor van den Braber, oud-hoofd Monumentenzorg Amersfoort. Het overzicht wordt ingeleid met een geschiedenis van Hoogland, waarmee de bebouwing in een historisch kader wordt geplaatst. Er is ook een handige kaart, waarmee men zelf een fietstocht kan uitzetten.
Bekende voorbeelden van bijzondere panden zijn de landhuizen Schothorst en Coelhorst en de middeleeuwse kapel van Coelhorst. Minder bekend is misschien dat boerderij Landsigt de oudste is van Amersfoort: ca 1570. En boerderij Hoogerhorst is zojuist aangewezen als mooiste boerderij van Utrecht en kandidaat voor de landelijke verkiezingen van 2015.
TOON TIELAND LEVENSKUNSTENAAR 1919-2006
Wichard Maassen, Toon Tieland, levenskunstenaar 1919-2006, (Bekking&Blitz, 2013), ISBN 9789061094746, 175 pp. € 19,95
Het was geen toeval dat kunstschilder Toon Tieland tijdens het 750-jarig bestaan van de stad in 2009 meedong naar de titel ‘Grootste Amersfoorter Aller Tijden’. Met zijn kleurrijke, toegankelijke werk en uiterst aimabele karakter groeide hij in de loop van de twintigste eeuw uit tot een icoon en ambassadeur van Amersfoort. Tieland was een echte zoon van deze stad, waar hij werd geboren en ook stierf. Maar zijn belangrijkste inspiratiebron was Vlaanderen, het land van schrijver/tekenaar Felix Timmermans, wiens boeken hem door de oorlog sleepten, en van de schilders uit het pittoreske Sint-Martens-Latem aan de Leie.
Deze biografie beschrijft de aanvankelijke worsteling van de jonge Tieland met zijn kunstenaarschap, en hoe hij in de naoorlogse jaren een eigen, unieke stijl ontwikkelde. Onder de paraplu van kunstenaarsvereniging De Ploegh, waarvan hij medeoprichter was, en galerie Coninck werd hij ‘een schilder van het volk’ met veel navolgers.
Door een gebrekkig zakelijk instinct en zijn goedgeefsheid bleef rijkdom uit. Het kon Tieland, levenskunstenaar die hij was, niet deren. Niet voor niets luidde zijn belangrijkste motto ‘Leef vrolijk, dan is de overgang naar de hemel niet zo groot’.”
AANSTEKEN CHANOEKIA DOOR BURGEMEESTER BOLSIUS
Van 28 november t/m 5 december 2013 (volgens de Joodse jaartelling: van 25 Kislew t/m 2 Tewet 5774) wordt het Joodse Chanoekafeest gevierd. Ter gelegenheid van dit feest van de inwijding van de tempel wordt gedurende acht dagen de Chanoekia (de achtarmige kandelaar) ontstoken.
De Nederlands Israëlitische Gemeente heeft Burgemeester Bolsius uitgenodigd om op dinsdag 3 december om 18.00 uur in de tuin van de synagoge de grote kandelaar te ontsteken. Naar goede traditie wordt na afloop van de plechtigheid heerlijke soep uitgereikt. Vrienden van de Synagoge zijn uitgenodigd voor deze bijeenkomst. Aanmelden niet nodig, toegang gratis.
WIJKMUSEUM SOESTERKWARTIER EXPOSEERT BIJZONDER PORTRET VAN PRINSES BEATRIX
Het Wijkmuseum heeft de Iranese kunstenaar Mehrab Ebadi uitgenodigd om gedurende de eerstkomende weken “portret van prinses Beatrix” te exposeren. Het werkstuk heeft een prominente plaats gekregen in de nog lopende expositie: “ Vorst en Volk en het Soesterkwartier”. Mehrab werkt als timmerman en woont al twintig jaar in Amersfoort. Het bijzondere portret is geheel opgebouwd uit schroeven. Mehrab voelt zich thuis in Nederland. Zodra het portret helemaal is afgewerkt wil Mehrab Ebadi het aanbieden aan prinses Beatrix als blijk van dank voor de verblijfsvergunning die hij van “haar” heeft ontvangen en daarmee een nieuw leven.
Op 23 november a.s. volgt een nieuwe tentoonstelling nu over het onderwerp scholen in het Soesterkwartier in grootmoeders tijd. Het wijkmuseum is op zoek naar klassefoto’s, poëziealbums en andere leuke herinneringen aan de schooltijd van vooral de oudste Soesterkwartierders. Voor bijdragen aan de expositie over de scholen kan men contact opnemen met de conservator, Gezina Tuinstra, 033-4635661 of 06-22422725
De museumwoning is gevestigd in St. Bonifatiusstraat 61. De expositie is iedere zaterdag te bezichtigen van 11.00-16.00 uur, of na afspraak, zie ook www.wijkmuseumsoesterkwartier.nl
HISTORISCHE KRING LEUSDEN OVER “OUDE HESSENWEGEN”
Op 19 november 2013 organiseert de Historische Kring Leusden haar najaarslezing. De heer L. Fraanje uit Lunteren belicht het verhaal van de oude Hessenwegen.
Hessenwegen behoren tot de oudste wegen in Oost-Nederland. Op de Veluwe en in de Gelderse Vallei zijn er nog talrijke sporen van te vinden. Deze wegen verbonden de Lage Landen met het Duitse achterland. Op weg naar Amsterdam kwamen de voermannen met hun enorme wagens ook door Achterveld.
“De Roskam” aan de Hessenweg is dan ook een passende plaats voor de lezing. De avond op 19 november a.s. is in de zaal ‘Ons Gebouw’ Hessenweg 212 en begint om 20.00 uur. De toegang is vrij. Er is weer een boekentafel waar ook de nieuwe druk van het foto- en tekstboek ‘Leusden toen en nu’ verkrijgbaar is.
VERBORGEN SCHATTEN VAN DEN DOLDER
Nooit vertoonde objecten en foto’s zijn te zien op de jaarlijkse tentoonstelling van de Historische Vereniging Den Dolder die op zaterdag 9 en zondag 10 november a.s. gehouden wordt in de Maria Christina Kerk. Het thema dit jaar is Dolderse Bedrijvigheid. Omdat opnieuw de grote zaal van de kerk beschikbaar is, kunnen wij groots uitpakken!
Van Van Straten en Boon (Strabo) staat er een diepdrukcilinder, zijn er foto’s van een personeelsreis naar Parijs en voorbeelden van verpakkingen. Van de Remia liggen er cadeaus bij de pasteurmerken, zoals een tas en speelgoedauto’s. Ook van Overtoom en Fortis laten wij producten en foto’s zien die u vast nog herkent van vroeger. Daarnaast vertonen wij veel foto’s en kaarten van twee prominente winkelstraten uit vroeger tijd.
Een tiental leden van Atelier Den Dolder heeft zich in hun schilderijen laten inspireren door afbeeldingen van oude en nieuwe bedrijvigheid: de oude melkboer met zijn kar en het futuristische gebouw Wier+. Ook die kunstwerken zijn te bewonderen op deze tentoonstelling.
Publiekstrekker wordt hopelijk een wandkleed van 4 x 2 meter (!) waarop de plattegrond van Den Dolder uit de jaren tachtig is verbeeld met stoffen en borduursteekjes. Een huzarenstukje handwerk van diverse Dolderse dames dat bedoeld was als wandversiering van de Hazenboschschool en dat wij onlangs keurig verpakt terugvonden in ons archief. Een werkstuk vol herkenning dat u met bewondering zult bekijken.
Ook voor kinderen is er genoeg te zien en te doen. Zij kunnen een kijkje nemen in de geschiedenis van het dorp waar hun wieg stond of in ieder geval hun school. Wat is er allemaal veranderd en wat is er nog het zelfde? Enne… hoe vierden ze vroeger Sinterklaas in Den Dolder?
De tentoonstelling is geopend op zaterdag 9 november van 11.00 – 17.00 uur en op zondag 10 november van 12.00 – 17.00 uur. De toegang is gratis. De Maria Christina Kerk ligt op de hoek van de Pleineslaan en de Dolderseweg in Den Dolder.
AGENDA (zie ook het programma van de NGV in deze nieuwsbrief)
Dinsdag 19 november 2013 Presentatie Jaarboek 2013; St. Georgiuskerk, ’t Zand 13. Joost Morel spreekt over Benjamin Cohen. Tijdens deze bijeenkomst kunnen de leden van de OVF hun Jaarboek krijgen. Aanvang 17.00 uur (kerk open 16.30 uur).
Dinsdag 26 november 2013 OVF-lezing: Nienke Rooijakkers, “Amersfoort en bedrijvigheid”: De geluidswandeling op de wagenwerkplaats (ook n.a.v. 150 jaar spoor in Amersfoort)
Dinsdag 28 januari 2014 OVF-lezing: Amersfoort als Belgenhoofdstad van Nederland (1914-1918)
Dinsdag 25 februari 2014 OVF-lezing: Ton Reichgelt: “Oud schrift”.
Dinsdag 25 maart 2014 Algemene Ledenvergadering OVF
Zaterdag 12 april 2014 Wandeling Moderne Devotie in Amersfoort o.l.v. J. Koekkoek
Vrijdag 25 april 2014 Brongerslezing; A. van Hooff, “Een republiek van Bataven” (werktitel)
Dinsdag 27 mei 2014 OVF-lezing: Michiel Kruidenier / Bastiaan van de Kraats, “Amersfoort en bedrijvigheid”. Verleden en toekomst van de War (voormalige kleurstoffenfabriek aan de Kleine Koppel 40)
De lezingen – tenzij anders vermeld – worden gehouden in Museum Flehite, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50.
Met het oog op de beveiliging van het museum moet u er rekening mee houden dat bij de lezingen te laat komen betekent voor een dichte deur te staan. We sluiten de deur om 20.00 uur.
NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Zie ook www.ngv.nl bij afdeling Amersfoort e.o.
Donderdagmiddag 14 november 2013 genealogisch spreekuur.
Donderdag 14 november 2013 cursus genealogie VolksUniversiteit Amersfoort
Dinsdagavond 19 november 2013 spreekt prof. dr. Marijke van der Wal over “de Sailing letters” (Terug in de tijd: gekaapte brieven geven hun (taal-)geheimen prijs), na een korte afdelingsledenvergadering.
Donderdag 28 november 2013 cursus genealogie VolksUniversiteit Amersfoort
Donderdagmiddag 12 december 2013 genealogisch spreekuur.
Donderdagavond 19 december 2013 spreekt dhr. Rob Dix over “Genealogisch onderzoek in Duitsland”.
Vervolgens donderdagavond 16 januari 2014, dinsdagavond 18 februari 2014, donderdagavond 20 maart 2014, dinsdagavond 15 april 2014 en donderdagavond 15 mei 2014.
Op een nader vast te stellen datum in het najaar van 2013: een excursie naar het Museum van het Kadaster in Arnhem, in combinatie met een bezoek aan het nieuwe Gelders Archief aldaar.
Op nader vast te stellen data in 2014 zijn de onderwerpen “Aldfaer” (spreker dhr. Jan Limpers) en “Belgen in Amersfoort”.
HISTORISCH CAFE
U bent op donderdag 14 november a.s. vanaf 17.00 uur weer van harte welkom op het Historisch Café van Archief Eemland en partners. Het Historisch Café vindt plaats in het Stadscafé in De Observant.
Onderwerp wordt ingevuld door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE).
Zoals altijd zal er tijdens dit café gelegenheid zijn om anderen met historische belangstelling te ontmoeten. U kunt gerust iemand die zich op vrijwillige basis dan wel vakmatig bezig houdt met de geschiedenis van Amersfoort en omgeving meebrengen.