VAN HET BESTUUR
Nieuw leden:
Gegevens verwijderd om privacy redenen.
Koninklijk onderscheiden:
G.J.A. Raven
De heer Gerard Raven (1954) is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Hij is conservator van Museum Flehite. Naast zijn dagelijkse werk werft hij fondsen, is hij hoofdredacteur van het tijdschrift De Kroniek over historisch Amersfoort, organiseert hij extra activiteiten rondom tentoonstellingen en schrijft hij boeken over de stad. Daarnaast is hij vrijwilliger en pastoraal ouderling bij de Protestantse wijkgemeente De Hoeksteen te Amersfoort. Van 2012 tot 2016 was hij lid van de Algemene Kerkenraad en tot op heden is hij scriba van de classis van de regio Utrecht. Van 1995 tot 2016 was hij medeoprichter en vrijwilliger van de Historische Kring Hoogland. Hij is auteur van diverse artikelen en boeken over de historie van Hoogland en zijn bewoners en verzorgde het verenigingsblad.
We feliciteren hem van harte met dit blijk van waardering voor zijn vele werk, ook voor onze vereniging. Daarin betrekken we ook zijn vrouw, die eveneens een koninklijke onderscheiding kreeg.
MUSEUM FLEHITE GERARD HORDIJK – BUURMAN EN VRIEND VAN MONDRIAAN
(21 mei t/m 24 september 2017)
In het jaar dat heel Nederland 100 jaar De Stijl viert, organiseert Museum Flehite een tentoonstelling over Gerard Hordijk (1899 – 1958). Deze Nederlandse kunstenaar verschilde in stijl, onderwerpen en opvattingen hemelsbreed met de schilders die zich destijds aansloten bij De Stijl. Toch is er sprake van een band tussen Hordijk en De Stijl. In 1927 woonde Hordijk namelijk gelijktijdig met Piet Mondriaan in het ateliercomplex aan de Rue du Départ in Parijs. Hordijk maakte in 1927 een portret van Mondriaan en de twee schilders raakten bevriend. Hun zeer verschillende artistieke opvattingen stond een levenslange vriendschap niet in de weg.
In zijn Parijse periode werd Mondriaan al beschouwd als een belangrijke kunstenaar, maar zijn nu wereldberoemde abstracte composities wist hij niet of nauwelijks aan de man te brengen. De‘grote’ Mondriaan werd in die tijd regelmatig ondersteund door zijn destijds commercieel wel succesvolle vriend Gerard Hordijk: een schilder wiens naam tegenwoordig bij velen waarschijnlijk niet meer bekend is.
Gerard Hordijk staat in kunsthistorisch opzicht in de schaduw van buurman en vriend Piet Mondriaan, maar was een kleine eeuw geleden wel een van die kunstenaarsvrienden die ervoor zorgden dat de grote avant-gardist in zijn levensonderhoud kon voorzien. Passend in het jaar van De Stijl wordt in Museum Flehite in Amersfoort iets van dat contrast opgeheven en wordt het uit beeld geraakte oeuvre van Hordijk aan het museumpubliek getoond. Een oeuvre dat op een haar na werd vernietigd.
Sloopvergunning
In 2006 ontving de Utrechtse kunsthandelaar Marcel Gieling een e-mail uit Amerika. Twee advocaten hadden in een monumentaal pand in Armonk nabij New York, dat op de nominatie stond om gesloopt te worden, een grote hoeveelheid tekeningen, aquarellen, schilderijen en documenten van ene Gerard Hordijk gevonden. Het pand was in 2005 met inboedel en al door de weduwe van de zoon van de schilder aan een projectontwikkelaar verkocht.
De advocaten die voor de eigenaar de sloopvergunning moesten regelen hadden via internet ontdekt dat een kunsthandelaar in Utrecht bekend moest zijn met het werk van deze Gerard Hordijk. Nog net op tijd redde Marcel Gieling, die onmiddellijk na het ontvangen bericht naar Amerika afreisde, de complete nalatenschap van de schilder uit het bouwvallige huis.
Er kwam een ware schat tevoorschijn: behalve de kunstwerken van Hordijk ook diens ontvangen brieven van Piet Mondriaan. In Nederland was deze ontdekking groot nieuws: Gieling werd geïnterviewd door diverse kranten en hij was te gast bij RTV Utrecht en De Wereld Draait Door.
Een deel van de brieven van Mondriaan aan Hordijk (Collectie RKD Den Haag) is deze zomer ook te zien in Museum Flehite.
Geen Stijl
Ondanks de jarenlange vriendschap met Piet Mondriaan hebben abstracte stijlkenmerken nooit vat gekregen op de schilderkunst van Gerard Hordijk. Zijn werk bleef gedurende zijn hele carrière figuratief. Het ging hem er niet om de schilderkunst te vernieuwen, hetgeen zijn vriend Piet Mondriaan zich ten doel stelde, maar hij wilde ‘slechts’ de door hem bewonderde werkelijkheid (mensen, landschappen, stadsgezichten) in een persoonlijk handschrift en zelfgekozen kleurenpalet vastleggen.
Er waren natuurlijk schilders die hij bewonderde en aan wie hij in stilistisch opzicht schatplichtig was. Henry Matisse en Raoul Dufy: hun behandeling van perspectief; hun kleurgebruik en onderwerpskeuze en, zoals we het zouden kunnen omschrijven, Franse frivoliteit, zijn ook kenmerken van het werk van Gerard Hordijk. Maar bovenal worden zijn schilderijen, tekeningen en aquarellen gekenmerkt door een grote mate van oorspronkelijkheid en verdient zijn veelzijdige oeuvre het vanuit de eigen artistieke merites te worden bekeken en beoordeeld.
De tentoonstelling over Hordijk past in de traditie van Museum Flehite om Nederlandse kunst uit tijdvak 1850-1950 te tonen. Ook sluit het aan bij de focus op privéverzamelingen; het merendeel van de geëxposeerde werken is afkomstig uit de collectie Meentwijck. Daarnaast is werk te zien uit de collectie van het Gemeentemuseum Den Haag en uit de collectie Marcel Gieling te Utrecht, alsmede werk uit enkele andere particuliere collecties.
Bij de tentoonstelling verschijnt de gelijknamige publicatie, Gerard Hordijk, Buurman en vriend van Piet Mondriaa
ARCHIEF EEMLAND: VAN WERK- TOT BROEDPLAATS
Wonen en werken in het Eemkwartier.
Op 12 mei a.s. wordt om 16.00 uur, in aanwezigheid van wethouder Bertien Houwing, de expositie “Van Werk- tot Broedplaats, Werken en wonen in het Eemkwartier” in Archief Eemland (publieksruimte, derde verdieping Eemhuis) geopend. Onder leiding van radiopresentator en interviewer Vera van Brakel wordt een talkshow “Van horen zeggen” gehouden. Hoe was het om in het Eemkwartier te wonen, te werken of te ondernemen en wat voor sfeer hing er? Ontdek het bij deze talkshow en laat u inspireren door levensverhalen van prominente Amersfoorters.
EXPOSITIE IN WIJKMUSEUM SOESTERKWARTIER
Gezondheidszorg toen en nu is het thema van een aantal exposities dat dit jaar in de Themakamer van het Wijkmuseum Soesterkwartier wordt gehouden. Hierbij zullen alle facetten tussen
geboorte en overlijden (museaal) worden behandeld.
Op zaterdag 20 mei aanstaande zal P. van den Hooff (Stichting Farmaceutisch Erfgoed) in het Wijkmuseum Soesterkwartier een lezing geven over de gaper als uithangteken van apotheker en drogist, met specifiek aandacht voor de Amersfoortse context. De lezing vindt plaats in het kader van de opening van een nieuwe tentoonstelling over de geschiedenis van de apotheek en drogist in het Wijkmuseum.
Deze informatieve presentatie begint om 12.00 uur en duurt ongeveer een uur.
Zoals gebruikelijk is het wijkmuseum gratis toegankelijk, maar koffie of thee kost één euro en donaties zijn van harte welkom.
KUNSTHAL KAdE: DE KLEUREN VAN DE STIJL
(6 mei t/m 3 september 2017)
Rood. Geel. Blauw. De drie primaire kleuren werden het ‘gezicht’ van de kunstenaarsbeweging De Stijl. Zo archetypisch als rood, geel en blauw echter lijken voor de stroming, zo divers waren uiteindelijk de ideeën van de verschillende leden. Piet Mondriaan, Theo van Doesburg, Bart van der Leck, Gerrit Rietveld, Georges Vantongerloo en Vilmos Huszár formuleerden ieder een eigen kleurvisie.
Kunsthal KAdE zoomt in op het kleurgebruik van de zes protagonisten van De Stijl en kijkt vervolgens verder hoe kunstenaars na WO II onderzoek bleven doen naar de autonome kracht van kleur: via het abstract expressionisme en de concrete kunst in de jaren zestig en zeventig naar hedendaagse kunstenaars die kleur als zelfstandig element onderzoeken. Uit het Stedelijk Museum worden onder meer ‘Who’s Afraid of Red Yellow and Blue III’ van Barnett Newman en het drieluik ‘Untitled’ van Jasper Johns geleend. Uit het Van Abbemuseum komen onder meer de maquette van het kleurontwerp van Theo van Doesburg voor de Grote Zaal van café/theater ‘Aubette’ in Straatsburg en werken van Piero Manzoni, Richard Serra en Joseph Kosuth. Uit de studio van Olafur Eliasson komt de lichtinstallatie ‘Ephemeral afterimage star’ (2008).
De tentoonstelling maakt onderdeel uit van het nationale themajaar ‘Mondriaan to Dutch Design’, waarin de oprichting van het tijdschrift De Stijl wordt herdacht in Den Haag, Amersfoort, Utrecht, Otterlo, Eindhoven, Noord-Nederland en Gelderland.
JUBILEUMBOEK 200 JAAR SINT FRANCISCUS XAVERIUSKERK EN SYMPOSIUM
De geloofsgemeenschap Sint Franciscus Xaverius viert dit jaar het 200 jarige bestaan van de kerk aan ‘t Zand. Dit jubileum wordt gevierd met een groot aantal activiteiten tussen mei en oktober van dit jaar.
De Stichting Vrienden van ‘t Zand heeft enige tijd geleden het initiatief genomen om bij gelegenheid van dit jubileum een boek te laten verschijnen over de geschiedenis van de kerk en van de geloofsgemeenschap. In het boek wordt de historie van het kerkgebouw en van de geloofsgemeenschap door gezaghebbende auteurs beschreven. Dat gebeurt vanuit verschillende invalshoeken, zoals de architectuur, de kunst, de geschiedenis, de liturgische praktijk en de muziekbeoefening, evenals de periode van het Omroeppastoraat en de ontwikkelingen van de laatste jaren.
Het boek wordt gepresenteerd op een feestelijk en voor eenieder toegankelijk symposium op zaterdagmiddag 13 mei 2017 (vanaf 15.00 uur), onder leiding van Leo Fijen en met medewerking van Erik Borgman. Dan worden allerlei facetten uit de rijke 200-jarige geschiedenis belicht, is er muziek en multi-mediapresentatie en wordt een eerste exemplaar aangeboden aan de geloofsgemeenschap en aan burgemeester Lucas Bolsius.
Leden van de OVF worden door het bestuur van de Stichting Vrienden van ‘t Zand van harte uitgenodigd bij dit symposium aanwezig te zijn.
Informatie over de inhoud van het jubileumboek en over het symposium vindt u op www.xaveriusamersfoort.nl. Daar is ook vermeld op welke wijze men in het bezit kan komen van het jubileumboek.
Ook kunt u voor meer informatie contact opnemen met Bruno Groen, secretaris van het bestuur Stichting Vrienden van ’t Zand, e-mail: bruno.l.groen@gmail.com
MONTEVERDI IN AMERSFOORT
“Strijd & Liefde” is het thema van het tweede festival Monteverdi XL in Amersfoort. Het wordt van 3 t/m 5 juni gehouden op diverse locaties in de binnenstad. Juist in dit Monteverdi-jaar 2017 worden diverse madrigalen uitgevoerd met een aantal tragische heldinnen in de hoofdrol. Tot de uitvoerenden behoren de klavecinist Siebe Henstra, barokensemble Le Nuove Misiche (gastheer van dit festival), The Continuo Company en Het Nieuw Bach Ensemble o.l.v. Krijn Koetsveld. Het laatste concert heet “Monteverdi meets Jazz”. Samen met sopraan Klaartje van Veldhoven vertaalt het Rembrandt Frerichs Trio barokmuziek naar de tegenwoordige tijd.
(www.monteverdixl.com)
ONLINE TOOL VOOR HET LEREN LEZEN VAN OUDE UTRECHTSE TEKSTEN
Het Utrechts Archief laat mensen online oefenen met het lezen van oude, handgeschreven Utrechtse teksten. Op de website www.watstaatdaer.nl kan iedereen zelf aan de slag met bijzondere teksten uit de Utrechtse geschiedenis.
Handschriften leren ontcijferen
De collectie van Het Utrechts Archief bevat bijzondere, handgeschreven teksten over belangrijke momenten, plekken en personen uit de Utrechtse geschiedenis. Het ontcijferen van het oude schrift in die teksten is best lastig. Archieven bieden deze bronnen veelal online aan en onderzoek vindt steeds vaker op afstand plaats. Het is dus heel nuttig om zelf (oud) schrift te kunnen ontcijferen. Dat heet ook wel paleografie. Joyce Pennings, archivaris van Het Utrechts Archief, vertelt: “Handschriften ontcijferen komt van pas bij historisch onderzoek of als je gewoon meer te weten wilt komen over de Utrechtse geschiedenis. Wij willen iedereen de kans geven die teksten te ontcijferen, dat kun je met deze online tool op een speelse manier leren. Dat is niet alleen leerzaam, maar ook gewoon heel erg leuk.”
Utrechtse teksten
Het Utrechts Archief selecteerde 12 teksten uit de periode 1290-1979. Zo kun je oefenen met letters uit het Utrechtse stadsrecht uit 1122, het lijstje van favoriete schijnbewegingen van Marco van Basten, de ‘babbelboete’ die een ongehoorzame werkneemster krijgt in sigarenfabriek Ribbius Pelletier aan de Oudegracht in 1890 of met een liefdesbrief van kasteelvrouwe Margaretha Turnor uit 1672.
Fragment uit een brief van kasteelvrouwe Margaretha Turnor die ze schreef aan haar man in het rampjaar 1672. Haar brieven begonnen altijd met de aanhef: Mijn heer en liefste hartje.
Over Wat staat daer?
Op watstaatdaer.nl kan al puzzelend de vaardigheid van paleografie, het lezen van oude handschriften, worden vergroot. Beginners kunnen starten met het herkennen van losse letters en woorden, gevorderden kunnen een transcriptie van een complete tekst maken. De teksten zijn ingedeeld in thema’s als stad en land, van wieg tot graf, oorlog en rampen. Naast de oefeningen verschijnt er regelmatig een paleopuzzel. Daarnaast kunnen bezoekers op een forum vragen aan elkaar stellen over teksten waar ze zelf niet uitkomen. De online oefentool is ontwikkeld door het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), Regionaal Historisch Centrum Eindhoven en Regionaal Archief Tilburg en staat sinds eind 2016 live. Als meest noordelijke archiefdienst sluit nu ook Het Utrechts Archief aan.
AGENDA
Dinsdag 30 mei 2017: D. de Vries: Torenbouw in de late Middeleeuwen.
Dinsdag 19 september 2017: Jan Carel van Dijk: De Amersfoortse industrie in de afgelopen eeuw (n.a.v. expositie in museum Flehite)
Dinsdag 17 oktober 2017: Jos Bazelmans: Het geluk van Jos Bazelmans (Maand van de Geschiedenis, thema: Geluk). Locatie nog niet bekend.
Donderdag 23 november 2017: Presentatie Jaarboek Flehite 2017 in de Joriskerk.
Vrijdag 20 april 2018: Brongerslezing in RCE. Spreker Luc. Panhuysen.
De OVF-lezingen – tenzij anders vermeld – worden gehouden in Museum Flehite, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50.
Met het oog op de beveiliging van het museum moet u er rekening mee houden dat te laat komen bij de lezingen betekent dat u voor een dichte deur komt te staan. We sluiten de deur om 20.00 uur.
In principe is er vrije inloop, maar onder andere in verband met de brandveiligheid is de maximale zaalcapaciteit in Museum Flehite 80 personen. Heel af en toe dreigt dit maximum overschreden te worden. Toegang vindt dan plaats in volgorde van binnenkomst.
TENTOONSTELLINGEN
Museum Flehite (21 mei t/m 24 september): Gerard Hordijk, Buurman en vriend van Piet Mondriaan
Wijkmuseum Soesterkwartier: Gezondheidszorg toen en nu.
Archief Eemland: Van Werk- tot Broedplaats. Werken en Wonen in het Eemkwartier
KAdE: (6 mei t/m 3 september) De kleuren van de Stijl
HISTORISCH CAFE
De erfgoedorganisaties van Amersfoort organiseren iedere tweede donderdag van de maand het Historisch Café. Iedereen die zich (vakmatig) bezighoudt met de geschiedenis van Amersfoort en omgeving is dan van harte welkom in Museum Flehite tussen 17 en 18 uur. Omstreeks 17h30 zal een rondje langs de partners worden gehouden om aan elkaar te vertellen waarmee elk bezig is.
Het volgende HC is op 11 mei a.s. U bent dan welkom bij de Waterlijn (Krommestraat) om een vaartocht mee te maken rond het thema Kunst en Varen”. Maximaal 40 bezoekers.
LEZINGEN GILDE AMERSFOORT
Leden van de OVF kunnen – zonder introducées en voor zover er plaats is – de lezingen bijwonen. Graag wel van tevoren aanmelden bij h.schuttervangelder@planet.nl,
Dinsdag 9 mei 2017: St. Joriskerk. Spreker Karel Emmens. Gerfkamer/ St. Joriskerk, 14.00-16.00 uur
Het Jaarverslag over 2016 van het Gilde Amersfoort is te vinden op de website van het Gilde. Het was een mooi jaar, met weer stijgende aantallen wandelaars door onze mooie stad. Via het Gilde hebben afgelopen jaar zo’n 18.000 wandelaars Amersfoort geproefd.
NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Belangstellenden hartelijk welkom. Aanmelden is niet nodig en de toegang is gratis.
Zie www.ngv.nl/wwwAFT/
Donderdagavond 18 mei 2017 spreekt Herman Jorens over onderzoek in Belgische archieven.
Zaterdag 16 september 2017 computergenealogie.