VAN HET BESTUUR
Algemene Ledenvergadering
Op dinsdag 20 maart 2018 hopen we onze Algemene Ledenvergadering te houden. Deze wordt gehouden in de Stad van Cahen, Muurhuizen 104, 3811 EL te Amersfoort en begint om 20.00 uur.
De agenda voor deze vergadering is als volgt:
1. Opening door de voorzitter.
2. Berichten van verhindering, ingekomen stukken en mededelingen.
3. Vaststellen van de agenda.
4. Vaststellen van de notulen van de Algemene Ledenvergadering van 28 maart 2017.
5. Terugblik en vooruitblik OVF waaronder:
• Jaarverslag 2017
• Jaarrekening 2017
• Verslag Kascommissie
• Benoeming Kascommissie.
• Begroting 2018
• Voorstel de contributie voor 2019 niet te verhogen
6. Presentaties e.d.:
• De Collectiecommissie aan het woord
• Het Forum Ruimtelijk Erfgoed aan het woord
• Presentatie over de Stichting Flehite Publicaties (SFP)
• Presentatie over de OVF jubileumexpositie Expo 140
• Museumdirecteur Onno Maurer spreekt over de laatste nieuwtjes.
7. Bestuurssamenstelling. Voorstel om tijdig te voorzien in de vacature voor penningmeester per 2019 vanwege statutair aftreden van de heer Martin Palte.
8. Wat verder ter tafel komt.
9. Rondvraag.
10. Sluiting.
Alle vergaderstukken liggen vanaf 10 maart 2018 ter inzage bij de secretaris (Toscastraat 1 te Amersfoort) en zijn vanaf die datum ook te vinden op de website van de vereniging:
www.historisch-amersfoort.nl
Nieuwe leden:
Gegevens verwijderd om privacy redenen.
Aantal leden per 3 maart 2018: 585
BRONGERSLEZING 2018
De Brongerslezing wordt dit jaar gehouden op 13 april. Deze tweejaarlijkse gebeurtenis beoogt een ontmoetingsplatform te bieden aan geïnteresseerden in historie en erfgoed in de regio Eemland. Zowel leden van de OVF als van de Historische Kring Hoogland, de Historische Kring Leusden, de Historische Vereniging Soest-Soesterberg en de Historische Vereniging Bunscote zijn hierbij van harte welkom.
Luc Panhuysen (Den Haag, 1962), journalist en historicus, zal de Brongerslezing verzorgen. Hij hoopt te spreken over Johan van Oldenbarnevelt, een geniaal en al te menselijk politicus.
Muzikale medewerking wordt verleend door het Berg-trio, bestaande uit Louis Houët, viool, Watze Kolsters, piano en Pieter Vos, contrabas.
De Brongerslezing vindt plaats op vrijdagavond 13 april 2018 in het gebouw van de RCE, Smallepad 5 te Amersfoort, aanvang 20.00 uur.
Voorafgaand aan de lezing, vanaf 18.30 uur, is er een ontmoeting, waarbij gezorgd wordt voor “soep en brood”. Ook kunt u dan kennis maken met de activiteiten van de historische verenigingen in Hoogland, Leusden en Soest. En uiteraard kunt u OVF-publicaties voor ledenprijs aanschaffen (zie onze website/Publicaties).
Deelname is gratis voor leden van de OVF en de andere historische verenigingen uit de regio Eemland. Wel moet u zich aanmelden als deelnemer door middel van een (e-mail)bericht aan P. Jonkman, Ternatestraat 38, 3818 CR Amersfoort / p.jonkman@kpnmail.nl. Daarbij vermelden met hoeveel personen u komt, of u gebruik maakt van de maaltijd en van welke vereniging u lid bent.
Momenteel nadert het aantal aanmeldingen het maximum. Dus als u wilt deelnemen, wees er snel bij. En als u bij nader inzien toch niet kunt komen, meld dat even. Dat geeft weer ruimte voor iemand anders.
EXCURSIE NAAR HET ADC ARCHEO PROJECTEN
Op 16 januari heeft Johan Langelaar een lezing gehouden over de maritieme archeologie van het baggeren van de Utrechtse Vecht en het lichten van de Kamper Kogge. Op die avond is beloofd voor belangstellenden een excursie te organiseren naar het ADC, gevestigd op de Isselt in Amersfoort. Daar kunnen we worden geïnformeerd door specialisten hoe archeologisch werk wordt uitgevoerd.
Deze excursie is nu gepland op dinsdag 10 april a.s. van 14.00 tot 16.00 uur.
Locatie: Nijverheidsweg-Noord 114, 3812 PN Amersfoort
www.archeologie.nl
Aantal deelnemers: maximaal circa 25 personen (bij 2 groepen) in volgorde van aanmelden.
Aanmelding bij P. Jonkman (p.jonkman@kpnmail.nl))
Kosten: voor leden van de historische vereniging Flehite: geen. Voor niet leden € 3,50
OVF 140 JAAR OP 2 SEPTEMBER 2018
Dit jaar bestaat de Oudheidkundige Vereniging 140 jaar. In de komende nieuwsbrieven zullen we daar regelmatig aandacht aan besteden. In het weekend van 1 en 2 september vieren we ons ‘verjaardagsfeest” door exclusief voor ons leden kleinschalige excursies aan te bieden naar historische plekken waar u anders niet zo snel wordt rondgeleid. Het bestuur heeft al enkele locaties geïnventariseerd: de zolder van de St Joriskerk, de Dieventoren, de Volmolen en de Kapel Isselt.
Weet u zelf nog een bijzondere plek? Geef het door aan jellehekman@xmsnet.nl. Nog leuker is als u zelf op die plek ook als gids kunt optreden.
LEDENWERVING EN VERKOOP OUDE ANSICHTEN
De OVF is succesvol in het werven van leden. Maandelijks ziet u dat er nieuwe leden bijkomen. Op zaterdag 7 april staat het bestuur met een kraam bij de Algemene Boekhandel aan de Leusderweg. Op die dag kunt u oude ansichten kopen uit de collectie. Het gaat om ansichten waarvan meerdere exemplaren in bezit van Flehite zijn.
VOORJAARSLEZING HISTORISCHE KRING LEUSDEN
Ronald Polak geeft op 12 april een toelichting op zijn boek Afgemarcheerd! dat de ontwapening van een infanteriedivisie van de Wehrmacht in de bossen van Den Treek in mei 1945 behandelt.
Naoorlogse generaties zijn vrij goed op de hoogte van de gebeurtenissen rond de bevrijding van ons land. Wie kent het verhaal over Wageningen niet? Wat er direct daarna met het Duitse leger gebeurde is veel minder bekend. Wat was eigenlijk het lot van het enorme aantal Duitse soldaten dat zich op het laatst van de oorlog verschanst had in ‘Festung Holland’, zoals de Duitsers het versterkte West-Nederland noemden? Het gaat om bijna 120.000 man!
De Canadese bevrijders ontwapenden de Wehrmacht in tien gebieden verspreid over West-Nederland. Een daarvan lag in Den Treek. Daar bivakkeerden 13.000 Duitse infanteristen twee weken achter prikkeldraad. Ze werden er bewaakt door nog geen 2.000 Britten, volstrekt ongelijke aantallen dus. Toch verliep de ontwapening soepel. Op 22 mei begonnen de soldaten met hun mars naar de Heimat.
De lezing wordt gehouden in De Koningshof, De Blekerij 33, 3831 CT Leusden, aanvang 20.00 uur, toegang vrij.
Vanaf 7 april kan Afgemarcheerd! op een eenvoudige manier besteld en betaald worden via de website boeken.historieleusden.nl. De prijs bedraagt € 17,95 (plus € 4,50 verzendkosten voor bestellingen buiten Leusden). Het is dan ook verkrijgbaar bij de boekhandel in de regio.
ZOEKPLAATJES IN HET MUSEUM (3)
De opgave was: Met verf ingekleurde tekening (N. Berkhout, 1838) van gezicht vanaf Monnikendam te Amersfoort (rechts, net buiten beeld) op de velden aan de overzijde van de Beek. In het midden de Luntersebeek (later Heiligenbergerbeek); links daarvan het Blekerseiland.
Van Sandra den Dulk kregen we de volgende reactie (die we plaatsen met dank, ook aan de andere inzenders).
“Aan de rand van de stad aan de zuidzijde van Amersfoort lagen aan de eind van de achttiende – en begin negentiende eeuw grote complexachtige tuinen, in die tijd ‘speelhoven’ genoemd. In een dergelijk speelhof stond vaak ook een ‘speelhuijs’: dit is een tuinhuis of theekoepel waar men kon zitten. Deze private tuinen (soort volkstuinen) hoorden niet bij een woning (op enkele uitzonderingen na). (Zie mijn boek Amersfoortse Muurhuizen, p50).
Het plantsoen is vanaf 1828 gefaseerd aangelegd:
1828: het gedeelte tussen de Utrechtse- en Koppelpoort is door tuinarchitect Hendrik van Lunteren (1780-1848) ontworpen.
1829: Het gedeelte tussen de Utrechtse- en Slijkpoort ook door Van Lunteren
1836: Het gedeelte tussen de Grote Haag en Kamppoort is door tuinarchitect Jan David Zocher jr. (1791-1870) ontworpen en het gedeelte tussen de Kamp- en Koningspoort pas veel later (begin twintigste eeuw, stonden nog allerlei huisjes/bedrijfjes). (Zie artikel van C. van den Braber in Flehite 1982: 82-93).
Dus in 1838 lag er al een ‘jong’ plantsoen (prille aanplant) wat ook te zien is op het plaatje.
Wat betreft die soldaat, Amersfoort was toch garnizoensstad? Wat was het tenue van ‘onze’ mannen? Het lijkt overeen te komen met twee plaatjes in Ach lieve tijd (4): 89 en 93. Haha, misschien een officier uit de Muurhuizen aan de wandel met kind en hond…”
Een andere inzender schreef het volgende:
“In De Kroniek van september 2015 schreef Hans van den Heuvel in De Ondergang van het Bleekerseiland o.a. het volgende: “In de tweede helft van de 17e en 18e eeuw ontstonden op het eiland zeven kleine percelen met plaisir- of speelhuizen, met tuin en stenen koepeltje. (….) De bewoners van deze paradijsjes waren gezeten burgers uit de stad (…)”
Deze percelen zijn te zien op de plattegrond van F. de Wit, 1698 (www.archiefeemland.nl – kaart nr. 1001_268). (Zie afbeelding)
Op het schilderij van Jan Groenesteijn (vóór 1862) staan die speelhuisjes ook afgebeeld (Geschiedenis van Amersfoort; Bruit aan d’Eem, p. 386)”.
Overigens was Amersfoort in 1839 nog geen garnizoensstad. Wel waren er al vanaf het begin van de negentiende eeuw soldaten in de stad. Er werd geoefend op de Leusderhei en in het voormalige Observantenklooster was een Artillerie- en Genieschool gevestigd. In 1839 kwam het voltallige regiment van de Rijdende Artillerie naar Amersfoort. De soldaten werden gelegerd in een kazerne op de Beestenmarkt die in 1831 was gebouwd. Zij hadden als bijnaam ‘de Gele Rijders’, omdat ze gele tressen en blinkende knopen op hun uniform droegen. Het uniform op het plaatje komt daar niet mee overeen. Misschien een lid van de Amersfoortse schutterij? (Het OVF-bestuurslid Tromp van Holst was commandant van de Amersfoortse Schutterij). In 1860 werd Amersfoort officieel garnizoensstad.
NIEUW ADRES CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE
Het Centrum voor Archeologie is verhuisd van Langegracht 11 naar Westsingel 46, 3811 BB Amersfoort. T: 033.4637797, E: archeologie@amersfoort.nl. W: www.amersfoort.nl/archeologie of www.centrumvoorarcheologie.nl
AGENDA
Dinsdag 20 maart 2018; Algemene Ledenvergadering; (Stad van Cahen)
Dinsdag 10 april 2018: (14.00 – 16.00 uur) Excursie naar het ADC, Nijverheidsweg-Noord 114. Aanmelden via p.jonkman@kpnmail.nl.
Vrijdag 13 april 2018: Brongerslezing; Luc. Panhuysen: Johan van Oldenbarnevelt, een geniaal en al te menselijk politicus. (RCE, Smallepad 5)
Dinsdag 15 mei 2018: Jojanneke Clarijs; Bollenburg, het huis van Oldenbarnevelt.
Dinsdag 19 juni: 2018: Peter van den Hooff: De Gaper: boegbeeld van de geneesmiddelvoorziening.
Dinsdag 16 september 2018: Marita Mathijsen: Historiezucht (in het kader van het OVF-jubileum)
Marita Mathijsen zal ons vertellen hoe de belangstelling voor historie in de 19e eeuw enorm groeide. Dat werd zichtbaar door de grote hoeveelheid boeken en boekjes over de Vaderlandse Geschiedenis, de standbeelden die onze nationale helden een plek gaven op pleinen en ook in het ontstaan van historische verenigingen. Iedere middelgrote en grotere plaats kreeg er wel een, vaak opgericht door een groep notabelen, die zich wilden verdiepen in de achtergrond van hun woonomgeving en ook aandacht vroegen voor de waardevolle bouwwerken.
In Amersfoort ontstond zo de Oudheidkundige Vereniging Flehite met al gauw activiteiten als zorg voor oude gebouwen, opgravingen, publicaties van boeken en het aanleggen van een verzameling, die de basis vormde voor het Museum Flehite.
Marita Mathijssen is emeritus-hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in de 19e-eeuwse literatuur en publiceerde recent een goed ontvangen biografie van Jacob van Lennep. Eerder schreef zij over het onderwerp van deze avond het intrigerende boek “Historiezucht”.
OVF-lezingen worden gehouden in de “Stad van Cahen”, Muurhuizen 104 in Amersfoort, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50.
De zaal gaat open om 19.30 uur.
TENTOONSTELLINGEN
Museum Flehite (3 februari t/m 21 mei 2018); de kunst van Wendingen.
Archief Eemland: Van Werk- tot Broedplaats. Werken en Wonen in het Eemkwartier.
Archief Eemland (v.a. 12 oktober,): Expositie van foto’s die de Amersfoortse fotografe Carla Kogelman maakte van de gebruikers van het Sportfondsenbad. Locatie: 3e verdieping van het Eemhuis.
Eemhuis (v.a. 8 juni): Expo 140, expositie naar aanleiding van het 140-jarig bestaan van de OVF.
Kunsthal KAdE (vanaf zaterdag 27 januari 2018) Tell Freedom, 15 South African artists. Deze groepstentoonstelling met divers werk van jonge Zuid-Afrikaanse kunstenaars is samengesteld door gastcuratoren Manon Braat en Nkule Mabaso. De kunstenaars verdiepen zich in de historie, het heden en de toekomst van Zuid-Afrika in een globale context.
Rietveldpaviljoen (t/m 22 april 2018): De Stijl voorbij, Gerrit Rietveld en de jaren vijftig.
Wijkmuseum Soesterkwartier: Hoe creatief is het Soesterkwartier?
HISTORISCH CAFE
De erfgoedorganisaties van Amersfoort organiseren iedere tweede donderdag van de maand het Historisch Café. Iedereen die zich (vakmatig) bezighoudt met de geschiedenis van Amersfoort en omgeving is dan van harte welkom in Museum Flehite tussen 17.00 en 18.00 uur. Omstreeks 17.30 uur zal een rondje langs de partners worden gehouden om aan elkaar te vertellen waarmee elk bezig is.
Het komende HC is op 12 april a.s. (Dus in maart is er geen Historisch Café)
NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Belangstellenden hartelijk welkom. Aanmelden is niet nodig en de toegang is gratis.
Zie www.ngv.nl/wwwAFT/
Maandag 19 maart 2018: Cees de Jong; “VVG Vereniging Veluwse Geslachten”.
Donderdag 19 april 2018: afdelingsledenvergadering en lezing door Henk Folmer. Hij blikt terug naar de Reformatie vanuit een historisch kader. Van de oorzaken toen, tot en met de consequenties nu.
Donderdag 17 mei 2018: lezing.
Zaterdagmiddag 15 september 2018: genealogisch café en computermiddag.
Maandag 15 oktober 2018: lezing.
Donderdag 15 november 2018: lezing + afdelingsledenvergadering.
Donderdag 13 december 2018: “Koninklijke akten, de burgerlijke stand en het naamrecht vanaf ca. 1800”.
LEZINGEN GILDE AMERSFOORT
Leden van de OVF kunnen – zonder introducées en voor zover er plaats is – de lezingen bijwonen. Graag wel van tevoren aanmelden bij lenske.jonker@gmail.com
Begin april 2018: Architect Van der Tak, Max Cramer.