Nieuwsbrief januari 2017

VAN HET BESTUUR


In deze eerste nieuwsbrief van 2017 wenst het bestuur u een gezegend en inspirerend jaar toe. We hopen u bij verschillende van onze activiteiten te mogen ontmoeten.

Algemene Ledenvergadering
Op 28 maart 2017 hopen we onze Algemene Ledenvergadering te houden. Tijdens die vergadering kunt u weer kennis maken met de activiteiten van en binnen de vereniging.
Noteer deze datum alvast in uw agenda.

Nieuwe leden

Gegevens verwijderd om privacy redenen.

Overleden

Gegevens verwijderd om privacy redenen.

Contributiebrief
Naar aanleiding van het verzoek in de vorige Nieuwsbrief hebben al vele leden hun contributie voor 2017 voldaan. Voor hen geldt het volgende niet, maar als u daar nog niet aan toe bent gekomen voegen we de contributiebrief nogmaals bij, met het verzoek om uw contributie voor 2017 te voldoen door deze zo spoedig mogelijk over te maken op rekeningnummer NL95 INGB 0003795666, t.n.v. Oudheidkundige Vereniging Flehite Amersfoort, onder vermelding van: contributie 2017, uw postcode en huisnummer.
De OVF is een culturele ANBI, zodat uw contributie voor 125% aftrekbaar is in het kader van uw aangifte inkomstenbelasting.

VERZOEK OM INFORMATIE OVER 9 REGIMENT ARTILLERIE IN DE MEIDAGEN VAN 1940
De heer Jaap Bosman (Jaap_Bosman@hotmail.com) doet onderzoek naar zijn grootvader, die in de meidagen van 1940 diende bij het 9RA, dat gelegerd was in en om Amersfoort. Hij stelt ons de volgende vraag, die we graag aan onze leden voorleggen. Mocht u informatie hebben, wilt u die dan doorgeven aan de heer Bosman (graag met een kopie aan onze secretaris, J.C. van Dijk, secretariaat@historisch-amersfoort.nl):

De heer Bosman wil graag het volgende weten:
Is er meer bekend over de inzet van artillerie tijdens de Meidagen ’40 in (met name) de omgeving Troelstralaan/Lage Birk en (in mindere mate) Borneoplein en Vlasakkers van de eenheid I-9 Regiment Artillerie?
Een stuk artillerie “10-veld”, zoals in gebruik bij 9RA

Waar ik met name naar op zoek ben:
1. Informatie over de inzet van 9 R.A. (Regiment Artillerie) in en om Amersfoort in de breedste zin
2. Foto’s van de omgeving Troelstralaan/Lage Birk in eind jaren ’30;
3. (En dat is ver gezocht) Ooggetuigen m.b.t. exacte locaties van deze stellingen;
4. Aan de Amersfoortseweg zijn voertuigen kapotgegaan. Of iemand op de hoogte is waar dat precies geweest zou zijn.


VROEGE WERKEN MONDRIAAN TIJDELIJK NAAR MUSEUM FLEHITE
Vanaf 13 december zijn negen Mondriaans uit de collectie Esser in Museum Flehite te zien. De arts J.F.S. Esser (1877 – 1946) bezat destijds een van de omvangrijkste collecties Nederlandse moderne kunst. De collectie was rond 1912 800 werken groot en omvatte maar liefst tachtig werken van Mondriaan. Dit waren allemaal naturalistische werken uit de beginperiode van de schilder, daar de verzamelaar abstracte kunst niet zo kon waarderen. Eén van de erven van Esser, zijn dochter Carla Esser, heeft het Mondriaanhuis negen werken in langdurig bruikleen gegeven. Deze landschappen en stadsgezichten zijn vanaf 13 december tijdelijk in Museum Flehite te zien.

ARMANDO tot MULDERS tot VISCH
Museum Flehite, 21 januari t/m 23 april 2017

Vanaf 21 januari 2017 toont museum Flehite in Amersfoort ‘Armando tot Mulders tot Visch’, een presentatie van de collectie van privéverzamelaar Wim van der Meer. De kunstverzameling bestaat uit Nederlandse moderne en hedendaagse kunst. Hoewel het zwaartepunt ligt op de nieuwe figuratie, is ook abstracte kunst vertegenwoordigd. Vergankelijkheid, kwetsbaarheid, maatschappelijk engagement en humor zijn trefwoorden die de collectie typeren.
Wim van der Meer (Zevenaar, 1962) was lange tijd werkzaam als gemeenteambtenaar, maar in zijn vrije tijd als verzamelaar, rondleider en museumdocent altijd zeer begaan met kunst. De eerste kunstaankoop van Van der Meer was een litho van Corneille. In de loop van de tijd ontwikkelde hij een voorkeur voor werken die de kwetsbaarheid van de mens en natuur verbeelden; een thema dat aansluit bij zijn persoonlijke situatie. Als kind werd bij hem hemofilie geconstateerd, een bloedziekte, waardoor hij al jong doordrongen was van de fragiliteit van het bestaan.
De collectie Van der Meer omvat olieverfschilderijen, aquarellen, tekeningen, sculpturen, fotografie en video. In de verzameling zijn representatieve werken opgenomen van grote namen uit de recente Nederlandse kunstgeschiedenis, zoals Armando, Henk Visch, Marc Mulders, Marlene Dumas, Sam Drukker, Ronald Zuurmond, Ronald Ophuis, Rinke Nijburg, Bas Meerman, Rosemin Hendriks, Juul Kraijer en Koen Vermeule.

Wim van der Meer heeft een voorliefde voor tekeningen en aquarel. Bij deze laatste techniek laat de verf zich minder makkelijk controleren waardoor toevalligheden meer een rol spelen. De aquarel Der Kopf van Armando (1988) bijvoorbeeld, is voor Van der Meer een dierbaar stuk: “Juist doordat het niet perfect is, is het hoofd zo aangrijpend en ontroerend geworden.” Ook aquarellen van Marc Mulders, onlangs uitgeroepen tot kunstenaar van het jaar 2017, zijn opgenomen in de verzameling. Zoals Vlinders, een collage met aquarel waarin tere vlinders zijn gecombineerd met christelijke thematiek. Daarnaast is Mulders ook vertegenwoordigd met zijn kenmerkende pasteuze olieverfschilderijen (Delphiniums, olieverf op doek, 2007). Van Henk Visch zijn in de tentoonstelling zowel sculpturen als tekeningen te zien.
De tentoonstelling Armando tot Mulders tot Visch past in de lijn van presentaties van kunst in privébezit, die Museum Flehite sinds 2007 heeft ingezet. Het museum toonde in het afgelopen decennium selecties uit de collecties van de echtparen Kamerbeek, Van Vliet, Van de Haterd, Verhage, Van Schaik, Roetgering en van Ger Fransen. Bij de tentoonstelling verschijnt een gelijknamige publicatie die verkrijgbaar is in het museum.

Lezingen en rondleidingen
Tijdens de tentoonstelling organiseert Museum Flehite lezingen door kunstenaars die in de expositie vertegenwoordigd zijn. Ook zijn er in de tentoonstellingsperiode rondleidingen door de verzamelaar zelf.

PROEF AMERSFOORTS BIER UIT DE MIDDELEEUWEN
Na een lange gisting ligt het dikke boek Brouwen aan de Eem. Amersfoort, een Stichtse bierstad in de late middeleeuwen eindelijk bij de drukker. Het verschijnt begin januari bij uitgeverij Verloren in Hilversum. Op zaterdagavond 21 januari 2017 wordt het boek gepresenteerd in de Joriskerk in Amersfoort. Nog een primeur: hier kan Amersfoorts hoppenbier worden geproefd, een zwaar bier dat door Rock City Beers op authentieke wijze is gebrouwen op basis van een recept uit 1475. U wordt van harte uitgenodigd hierbij aanwezig te zijn.

Programma:
18.30 uur inloop
19.00 uur diapresentatie over Amersfoort als middeleeuwse bierstad – Leen Alberts
19.45 uur overhandiging boek aan Jan Herman Korthals Altes, zoon van de laatste directeur van de Amersfoortse Phoenix Brouwerij (1873-1970)
20.00 uur Amersfoorts hoppenbier, weet wat je proeft – Koen Overeem, brouwer bij Rock City Beers
20.15 uur receptie en signeersessie

Om de kosten van de avond te dekken bedraagt de toegang € 5 per persoon, inclusief één consumptie. Het lijvige boek Brouwen aan de Eem (winkelprijs € 42) en flesjes bitterzoet Amersfoorts hoppenbier zijn ter plekke verkrijgbaar.
De auteur, Leen Alberts, is lid van de redactie van Flehite, historisch jaarboek voor Amersfoort en omstreken. De Stichting Fonds Bos droeg bij in de kosten van het onderzoek dat aan dit boek ten grondslag ligt.

GELD VOOR DOCUMENTAIRE OVER MASSAMOORD
De gemeente Amersfoort heeft € 7500 toegekend voor het maken van een documentaire over de 101 Sovjetsoldaten die in en nabij Kamp Amersfoort werden vermoord. De film laat voor het eerst tenminste twaalf ooggetuigen aan het woord over een dag die ze nooit zullen vergeten.

Op 27 september 1941 zagen Amersfoorters een groep soldaten hongerig, verzwakt en in lompen gehuld door de stad sjokken. De Duitsers beschouwden de gevangenen,
hoofdzakelijk afkomstig uit Oezbekistan, als Untermenschen en behandelden hen als een stel wilde beesten. De Amersfoortse bevolking, hevig onder de indruk van het onsmakelijke schouwspel, toonde vooral medelijden.

In Kamp Amersfoort kwamen 24 van de 101 Russen, zoals ze werden genoemd, door honger, ziekte en mishandeling om het leven. De kamparts plaatste twee van hun schedels
als curiosa in zijn werkkamer. De overige 77 gevangenen werden op 9 april 1942 nabij het kamp gefusilleerd. Dat zou de op één na grootste massa-executie in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog blijken te zijn.

De 101 Sovjetsoldaten liggen begraven op het Russisch Ereveld. Ze liggen er naamloos, omdat de bewakers een deel van de administratie vernietigden, toen ze in april 1945 Kamp Amersfoort verlieten.
De groep Sovjetsoldaten is een uniek voorbeeld van hoe misdadig het naziregime ook in Nederland optrad. “We vergeten wel eens dat hier in Amersfoort Sovjetsoldaten als beesten zijn afgeschoten en in een kuil gegooid”, zegt onderzoeker Remco Reiding.

Eerder dit jaar overleed Mom Wellenstein, de laatst nog levende gevangene van Kamp Amersfoort die de 101 ‘Russen’ in het kamp meemaakte. Zijn getuigenis is door het Nationaal Comité 4 en 5 mei op camera vastgelegd. De meeste Amersfoorters die de Sovjetsoldaten op het station zagen aankomen of in deplorabele toestand door de stad zagen sjokken naar het kamp, zijn nooit geïnterviewd.
“Door het overlijden van Mom Wellenstein werden we er nogmaals op gewezen hoe belangrijk het is de nog levende ooggetuigen op te sporen en hun herinneringen vast te leggen, voordat het te laat is”, zegt Reiding.

Reiding ontvangt de bijdrage uit het fonds voor bijzondere lokale journalistieke producties. Om de documentaire mogelijk te maken, steunen ook de Stichting Russisch Ereveld en de Stichting Nationaal Monument Kamp Amersfoort het project. ”Wij vinden het verhaal van de Russen zeer belangrijk om te vertellen”, aldus Willemien Meershoek, directeur van Kamp Amersfoort. “Deze documentaire helpt ons dit verhaal na de uitbreiding van onze gedenkplaats een geschikte plek te geven.”

SCHRIJF MEE AAN HET VERLEDEN VAN UTRECHT
De provincie Utrecht zit vol prachtige historisch verhalen. Om al deze verhalen te verzamelen is UtrechtAltijd.nl opgericht. Daar worden de verhalen toegankelijk gemaakt voor een groot publiek en zo blijven ze niet beperkt tot de archieven, historische verenigingen of de muren van een museum.
Voor het schrijven van deze verhalen hebben we uw hulp nodig. U bent immers de expert als het aankomt op de geschiedenis van uw eigen omgeving; niemand weet zoveel als u. Daarom willen we u graag uitnodigen om samen met ons het verleden van de provincie in kaart te brengen en uw verhalen te delen met een groot publiek.

Wilt u graag uw steentje bijdragen? We helpen u graag op weg met het schrijven van zo’n verhaal. Vanaf januari starten we met halfjaarlijkse themacampagnes. Het eerste thema gaat over de duistere kant van de geschiedenis, moord en doodslag in de provincie; Plaats delict Utrecht. Bloedstollende verhalen uit het Utrechtse verleden. Hebt u een ander idee? Ook dat is uiteraard van harte welkom.
Contactadres: info@utrechtaltijd.nl. U kunt ook uw verhalen insturen via de website http://www.utrechtaltijd.nl/verhalen/voeg-een-verhaal-toe/. De redactie beslist over plaatsing van verhalen op UtrechtAltijd.nl en voert in overleg met de auteur de eindredactie.

HET DOEK DAT NOOIT KOMT, LEVEN EN WERK VAN JOHAN TRAARBACH
Op zondag 22 januari is er een bijzondere lezing bij te wonen bij Kamp Amersfoort. Auteur Wichard Maassen (auteur en journalist voor AD Amersfoortse Courant) komt naar Kamp Amersfoort om te vertellen over het boek Het doek dat nooit komt en zijn zoektocht naar informatie over de schilder Johan Traarbach.
De carrière van Johan Traarbach bestrijkt bijna 70 jaar. Hij schilderde landschappen, portretten of stillevens: in alles legde hij ziel en zaligheid. Op zijn tachtigste waagde de Amersfoortse expressionist zich zelfs nog aan abstracte doeken. In zijn werk staat het gevecht van de mens met de natuur centraal.
De oorlog drukte een groot stempel op het leven en het werk van Johan Traarbach. Maar wat hij precies meemaakte, is een mysterie. Wat overkwam hem op die julidag in 1943, waaraan hij meer dan een halve eeuw later een abstract schilderij wijdde? Aan goede vrienden die zijn nalatenschap beheren, vertelde hij dat het doek de verbeelding was van een korte gevangenschap in Kamp Amersfoort. De naam van Traarbach is echter niet terug te vinden in de kampadministratie. Op zich zegt dat weinig, omdat veel stamkaarten van gevangenen door de nazi’s zijn vernietigd. Had hij misschien een baantje als huisschilder in het kamp? Of is Traarbach in de fuik gelopen? Kamp Amersfoort fungeerde vanaf maart 1943 als verzamelplaats voor mannen tussen 18 en 45 jaar die hadden geprobeerd de verplichte arbeidsinzet in Duitsland te ontlopen.

Plaats: Nationaal Monument Kamp Amersfoort
Tijdstip: 11.30 uur- 13.00 uur
Kosten: € 5, – per persoon inclusief koffie/thee
Opgeven is noodzakelijk en kan via info@kampamersfoort.nl of 033 461 31 29

AGENDA
Zaterdag 21 januari 2017: Boekpresentatie en proeverij; Brouwen aan de Eem. Amersfoort, een Stichtse bierstad in de late middeleeuwen. 19.00 uur. St. Joriskerk.
Dinsdag 31 januari 2017: Albert Boersma: Matthias Withoos: stof tot nadenken.
Dinsdag 28 februari 2017: Anton Groot/Johan Galjaard/Max Cramer: David Zuiderhoek (1911-1993), componist van de ruimte.
Dinsdag 28 maart 2017: Algemene Ledenvergadering
Dinsdag 25 april 2017
Dinsdag 30 mei 2017: D. de Vries: Torenbouw in de late Middeleeuwen.
Dinsdag 26 september 2017: Jan Carel van Dijk: De Amersfoortse industrie in de afgelopen eeuw (n.a.v. expositie in museum Flehite)
De OVF-lezingen – tenzij anders vermeld – worden gehouden in Museum Flehite, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50.
Met het oog op de beveiliging van het museum moet u er rekening mee houden dat te laat komen bij de lezingen betekent dat u voor een dichte deur komt te staan. We sluiten de deur om 20.00 uur.


TENTOONSTELLINGEN
Archief Eemland: 3 oktober 2016 tot eind januari 2017; Expositie 100 jaar Belgenmonument; Metselen voor vrede! (zie voor meer informatie Nieuwsbrief september 2016).
Museum Flehite: 21 januari t/m 23 april ARMANDO tot MULDERS tot VISCH
KAdE: 21 januari 2017 – 17 april 2017 Goed gemaakt; In 2017 viert Kunstschrift zijn 40-jarige bestaan en dat vormt de aanleiding voor Kunsthal KAdE om samen met het tijdschrift een tentoonstelling te organiseren over de magie van het maken van kunstwerken door de eeuwen heen. In de themanummers van Kunstschrift is het maken al jaren een van de focuspunten van de redactie. In de tentoonstelling komt dat tot uitdrukking in een verrassend aanbod van kunstwerken die een bijzonder licht werpen op materiaal en techniek, vakmanschap, ideevorming en atelierpraktijk. De tentoonstelling ‘Goed gemaakt’ is daarmee bovenal een ode aan het maakproces.
Inspiratie, vakmanschap, materialen, technieken en het innige verbond tussen hoofd en hand: via het werk van schilders, tekenaars, beeldhouwers, fotografen en filmers uit verschillende landen, stromingen en perioden uit de Westerse kunstgeschiedenis, worden allerlei aspecten van het creatieve proces getoond.


HISTORISCH CAFE
De erfgoedorganisaties van Amersfoort organiseren iedere tweede donderdag van de maand het Historisch Café. Voor iedereen die zich (vakmatig) bezighoudt met de geschiedenis van Amersfoort en omgeving.

In januari is er geen historisch café. Het eerstvolgende HC is op donderdag 9 februari 2017.


LEZINGEN GILDE AMERSFOORT

Leden van de OVF kunnen – zonder introducées en voor zover er plaats is – de lezingen bijwonen. Graag wel van tevoren aanmelden bij h.schuttervangelder@planet.nl

Dinsdag 7 februari 2017: Verkeer in beweging, bewogen verkeersplannen in Amersfoort in de 20e eeuw. Spreker: Hans de Vries. Filalethes, Havik 29, 14.00-16.00 uur
Dinsdag 18 april 2017: St. Joriskerk. Spreker Karel Emmens. Gerfkamer/ St. Joriskerk, 14.00-16.00 uur

NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Belangstellenden hartelijk welkom. Aanmelden is niet nodig en de toegang is gratis.
Zie www.ngv.nl/wwwAFT/
Donderdagavond 19 januari 2017 spreekt Greta Devliegher over Familysearch.
Donderdagavond 16 februari 2017 spreekt Fred Jansen over Genealogie en Internet, en over groepen op social media.
Donderdagavond 16 maart 2017 lezing over Zouaven.
Donderdagavond 6 april 2017 lezing over ‘Haar familie, een rechte vrouwelijke lijn’ en ledenvergadering.
Zaterdag 22 april 2017 Algemene Vergadering van de NGV in Driebergen.
Donderdagavond 18 mei 2017 lezing over onderzoek in Belgische archieven.