VAN HET BESTUUR
Nogmaals: Algemene Ledenvergadering
Tijdens de ledenvergadering adviseerde de kascontrolecommissie om de leden meer inzicht te geven in de activiteiten van de aan de OVF gelieerde stichtingen. Het gaat daarbij om de Stichting Fonds Bos (SFB) en de Stichting Flehite Publicaties (SFP).
Eerstgenoemde stichting is voortgekomen uit een legaat van Hendrik Bos aan de vereniging. Vanuit dit fonds worden bijdragen ten behoeve van aankopen voor het museum verleend. Onze collectiecommissie adviseert daarbij. In 2011 kon het schilderij van Thomas Jansz. Van Veenendaell worden verworven (zie Kroniek, maart 2012). Daarnaast kan uit het fonds ondersteuning voor het uitbrengen van publicaties over de historie van Amersfoort worden gegeven. In de praktijk betekent dit, dat de uitgave van het Jaarboek voor een deel wordt gefinancierd.
De SFP is de uitgever van dat Jaarboek. Daarnaast realiseerde ze in 2011 de uitgave van het boek (met dvd) “Ondergronds in het Soesterkwartier. Het geheim van de Westerkerk”. Dit boek is nog verkrijgbaar in de boekhandel. Leden van de OVF kunnen de publicaties van de SFP tegen ledenprijs verkrijgen (zie onze website www.historisch-amersfoort.nl bij Publicaties). De SFP gaat de administratie van de Kroniek verzorgen. Met de Stichting Amersfoort Publicaties is overleg over intensieve samenwerking, wellicht op termijn uitlopend op een samengaan van beide stichtingen.
De jaarrekeningen worden uiteraard gecontroleerd door de stichtingen zelf. Maar om de relatie met de OVF nadrukkelijker vorm te geven functioneert het bestuur van de OVF als kascontrolecommissie voor de stichtingen. Deze relatie zal in het nieuwe Huishoudelijk Reglement, dat het bestuur bezig is op te stellen, een plaats krijgen.
Excursie
De OVF-excursie bracht ons op 16 juni jl. naar de Koepelkerk in Renswoude (vermoedelijk ontwerp: Jacob van Campen, maar daarover kregen we geen zekerheid) en het onlangs herstelde kasteel Amerongen met zijn prachtige tuin. Luc Panhuysen, auteur van het boek ‘Rampjaar 1672’, verzorgde een enthousiaste lezing, die de geschiedenis tot leven bracht. Ook de filmbeelden over een dag op het kasteel in 1680 deden de historie herleven.
De 43 deelnemers hebben een genoeglijke en leerzame dag gehad. Een groot compliment voor onze evenementencommissie, die deze excursie organiseerde.
Vakantie
We zijn al druk met de voorbereiding van allerlei activiteiten in het nieuwe seizoen. Zo participeert de OVF in de voorbereiding van de Open Monumenten Dagen in september en van de Maand van de Geschiedenis in oktober. Te zijner tijd zult u de nodige informatie krijgen via de Nieuwsbrief en/of via onze (vernieuwde) website.
Maar vooreerst wenst het bestuur u allen een goede vakantie.
Nieuwe leden
Gegevens verwijderd om privacy redenen.
Overleden
Gegevens verwijderd om privacy redenen.
AGENDA (zie ook het programma van de NGV in deze nieuwsbrief)
Op zaterdag 25 augustus 2012 organiseren de Amersfoortse musea Flehite en Mondriaanhuis en Kunsthal KAdE in de binnenstad van Amersfoort de derde editie van de Museumnacht. Het belooft weer een sprankelende nacht te worden.Vanaf 19.00 uur zijn de instellingen geopend, met een gevarieerd en verrassend programma dat duurt tot middernacht.
8 en 9 september 2012: Open Monumentendag
Dinsdag 25 september 2012: Bart Wiekart, “De aanloop naar het Twaalfjarig Bestand. De Oranjes en de regio”. Lezing in samenwerking met het Johan van Oldenbarnevelt Comité.
Oktober: Maand van de Geschiedenis.
Dinsdag 30 oktober 2012: “Rijk en arm” (thema Maand van deGeschiedenis) in het St. Pieters en Bloklandgasthuis.
Donderdag 22 november: Presentatie Jaarboek 2012; Lutherse kerk / St. Joriskerk
De lezingen, die – tenzij anders vermeld – worden gehouden in Museum Flehite en beginnen om 20.00 uur, zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50.
JAN ADAM ZANDLEVEN (1868-1923) IN MUSEUM FLEHITE (t/m 26 augustus 2012)
“Mijn leven is één passie voor de kunst” schreef Jan Adam Zandleven in 1906 aan de invloedrijke kunsthandelaar en –pedagoog H.P. Bremmer. Zandleven was destijds 38 jaar en vier jaar bezig om een carrière als kunstschilder op te bouwen. Hij schilderde voornamelijk stillevens en landschappen, maar maakte ook een aantal fraaie boereninterieurs en dorpsgezichten waarin de invloed van Vincent van Gogh en Théophile de Bock doorschemert. Zijn werk wordt gekenmerkt door een pasteuze verfopbreng, een losse toets en heldere kleuren. Museum Flehite toont circa vijftig werken van Zandleven, merendeels afkomstig uit de collectie van het Hooghstate Museum in Haastrecht, in samenhang met kunstenaars uit Zandlevens nabije omgeving, zoals Bremmer, Jakob Nieweg, Jan Carbaat, Henri van Daalhoff en Johannes Lodeizen.
Zandleven werd in 1868 als zoon van een verffabrikant in Koog aan de Zaan geboren. Hij werkte aanvankelijk in de verffabriek van zijn vader, maar maakte in 1902 een radicale ommezwaai en koos voor een carrière als kunstschilder. Zijn vader nam hem zijn keuze ten zeerste kwalijk en heeft de loopbaan van zijn zoon nooit gesteund. Om zich op het schilderen te kunnen concentreren, moest Zandleven op zoek naar iemand die hem financieel kon steunen. Hij wendde zich tot Bremmer, die al meerdere kunstenaars onder zijn hoede had genomen. Bremmer, die decennialang veel invloed binnen de Nederlandse kunstwereld heeft gehad, voorzag Zandleven van een maandelijkse toelage, zorgde ervoor dat zijn werk bij verzamelaars onder de aandacht kwam en schreef over Zandlevens werk in het maandblad Beeldende Kunst. Via legaten van privécollecties, op advies van Bremmer verzameld, is Zandlevens werk vertegenwoordigd in de collecties van onder meer het Haags Gemeentemuseum, het Kröller-Müller Museum en het Centraal Museum.
Verrassend fraaie bosgezichten
Zandleven was het meest in zijn element schilderend in de bossen bij zijn woonplaatsen Rhenen en Gorssel. Hij hield van het hem omringende landschap en van de relatieve eenzaamheid. Het schilderen op die plekken had een haast meditatieve uitwerking op de religieuze Zandleven. Hij werd vaak vergezeld door zijn vriend voor het leven, de schilder Jan Carbaat (1866-1924). Zandlevens aandacht was gevestigd op details in het hem omringende landschap: takken, bladeren, bloemen, keien, zandhopen, bospaadjes, paddenstoelen, boomstammen en –stronken. Hij deelde deze kijk op de kleine ‘wonderen der werkelijkheid’ met andere schilders die door Bremmer gesteund werden zoals Jakob Nieweg en Henri van Daalhoff. De vele bosgezichten die Zandleven schilderde, behoren tot de sterkste werken uit zijn oeuvre. Ze vallen op door een trefzekere toets en sprankelend kleurgebruik.
Bloeiende ontwikkeling
Zowel de carrière als de ontwikkeling van Zandleven nam, mede namens de inspanningen van Bremmer, een vlucht. Vanaf 1917 leefde hij van de verkoop van zijn werk. Ook exposeerde hij bij de Rotterdamsche Kunstkring, Sint Lucas en Art et Amicitiae in Amsterdam. In 1922 schreef Zandleven dat hij zeker weet ‘nog midden in zijn ontwikkeling te staan en pas de helft van de jaren achter de rug te hebben’, maar een jaar later is hij, op 55-jarige leeftijd, overleden. Naar aanleiding van een postume tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam (1929) schreef een criticus van het NRC ‘zeer onder de indruk te zijn van de uitwerking en schitterende kleuren van het werk’. Zandleven wordt weliswaar gerekend tot de categorie van de ‘kleine meesters’, maar hij is er wel één met de uitdrukkingskracht en schildersvaardigheid van een groot kunstenaar. Wie het werk met eigen ogen wil aanschouwen, kan tot en met 26 augustus terecht in Museum Flehite.
PRODENT, DE LACH EN EEN TRAAN
Nieuw boek van Jan Carel van Dijk
Ongetwijfeld hebt u reeds vernomen dat de vermaarde Prodent tandpastafabriek (tevens producent van Zendium en huismerken als Albert Heijn, C1000, Kruidvat, etc.) eind juli gaat sluiten, omdat de productie wordt verplaatst naar Frankrijk.
Zo’n 75 jaar is er een nauwe verbondenheid geweest tussen dit bedrijf en de Amersfoortse gemeenschap.
Ter gelegenheid van het vertrek uit de Keistad is door Jan Carel van Dijk op verzoek van moederbedrijf Unilever een rijk geïllustreerd boek geschreven over verleden en heden dat 5 juli van de persen komt. Het beslaat 96 pagina’s en is volledig in kleurendruk uitgevoerd op zwaar papier met harde kaft.
De winkelprijs zal slechts € 14,95 bedragen en de titel luidt: “Prodent, de Lach en een Traan – Afscheid van Amersfoort” (ISBN 9789081427302).
EEMLANDSE BUITENPLAATSEN IN MUSEUM FLEHITE (1 september t/m 4 november 2012)
In het kader van het Jaar van de Historische Buitenplaats presenteert Museum Flehite in het najaar een uitgebreide expositie over Eemlandse buitenplaatsen. Utrecht is de provincie bij uitstek waar welgestelde burgers in voorgaande eeuwen een buitenverblijf lieten bouwen. Museum Flehite laat zien dat ook Eemland, het buitengebied rond Amersfoort, rijk aan buitenplaatsen is met klinkende namen als Stoutenburg, Randenbroek, Soestdijk, Groeneveld, Birkhoven en Schothorst. In de tentoonstelling komen niet alleen de geschiedenis van huis en tuin aan bod, maar ook hoe de bewoners op hun buitenplaats leefden.
De landgoederen in Eemland kennen soms een roerige geschiedenis. Menig buitenplaats verrees op de fundamenten van een verwoest kasteel. De geschiedenis van Landgoed Stoutenburg in Leusden bijvoorbeeld, heeft haar oorsprong in de 13e eeuw. Toen bouwde Walter van Amersfoort een versterkt huis dat tweehonderd jaar later werd verwoest. In de 17e eeuw werd in de buurt van de ruïnes een fraai landhuis gebouwd met tuinen in Franse stijl en weer twee eeuwen daarna verrees op dezelfde plek een neogotisch huis. Dat staat er nog steeds en is nu bezit van Stichting het Utrechts Landschap.
Park en villa Randenbroek
Een soortgelijke geschiedenis kent Randenbroek in Amersfoort. In de expositie is een film te zien waarin columnist Guido de Wijs de bezoeker meeneemt op reis door vele eeuwen Randenbroek. Het middeleeuwse landhuis werd in 1629 door brand verwoest en kort daarna herbouwd volgens de plannen van zijn bekendste bewoner, de bouwmeester en schilder Jacob van Campen. Het landhuis is later opnieuw verbouwd, zozeer dat niet meer zichtbaar is hoe Van Campens Randenbroek er uitzag. Speciaal voor deze tentoonstelling is nu een maquette gemaakt van Van Campens zeventiende-eeuwse huis.
Het goede leven
Bij Soest liet een Amsterdamse burgemeester rond 1650 de Hofstede aen Zoestdijck bouwen. In 1674 kocht stadhouder Willem III de buitenplaats en maakte er een representatief jachtslot van. Museum Flehite laat het Soestdijk van weleer herleven met een rijk gedekte tafel die een idee geeft van het goede leven van de Oranjes en hun hoge gasten. In alle buitenverblijven speelde de ontvangst van gasten en uitgebreid eten een belangrijke rol. Aan tafel heerste een strakke etiquette, waar zowel gasten als personeel zich aan dienden te houden.
Buitenverblijven waren min of meer zelfvoorzienend. Het voedsel op de tafels was afkomstig van eigen grondgebied, het wild werd op eigen terrein geschoten, het fruit kwam uit eigen moestuin en de bloemen werden in de tuin geplukt. De tuinbaas van bijvoorbeeld huis Groeneveld in Baarn had zijn handen vol aan het zaaien, kweken en oogsten.
De tuinen waren in de zeventiende en achttiende eeuw ingericht volgens de laatste mode, naar Frans voorbeeld. Met lange zichtassen en hagen in geometrische figuren kregen de fonteinen en tuinbeelden een fraaie omlijsting. Aan het einde van de achttiende eeuw leidde de romantiek tot een nieuwe tuinmode. De Engelse landschapsstijl brak radicaal met de rechte lijnen en verving deze door slingerende paden en vijvers. Heel wat geometrische tuinen zijn ingrijpend veranderd in landschappen met golvende lijnen.
Herbestemming
De meeste lusthoven worden al lang niet meer door particulieren bewoond. De kosten voor bewoning en onderhoud zijn niet meer op te brengen. Het zijn nu vaak kantoren of musea. Naar een nieuwe bestemming voor huis Randenbroek wordt nog gezocht. Voor een herbestemming van Paleis Soestdijk zijn al veel verschillende plannen bedacht. Rusthoek in Baarn is duurzaam (energiebesparend) gerenoveerd. Verder zijn de nieuwe ontwerpen te zien voor Park Randenbroek en de tuinen van Soestdijk, die passen bij de wens om meer mensen ervan te laten genieten. Zo zijn ook de parken van Birkhoven (rond 1910) en Schothorst (rond 1990) op vergelijkbare wijze herbestemd tot stadspark.
Evenementen
In het kader van het Jaar van de Historische Buitenplaats gaan meer buitenhuizen en parken open dan normaal. Wie enthousiast is geworden na het zien van de tentoonstelling in Museum Flehite, kan ze zelf gaan bekijken. Vanuit het museum kan een route langs de diverse landgoederen worden gefietst. Samen met verschillende erfgoedpartners worden ook andere evenementen georganiseerd. Een overzicht daarvan verschijnt te zijner tijd op www.museumflehite.nl
NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Afdelingsbijeenkomsten en belangrijke data:
Op zaterdagmiddag 22 september 2012 Computergenealogie.
Op donderdagavond 18 oktober spreekt dhr. Bas Lems over “Vrouwen in het leger van Napoleon”.
Op dinsdagavond 13 november spreekt dhr. Dick van den Bergh over “Opa Kas”.
Op donderdagavond 13 december spreekt dhr. Theo Gerritsen over “Het telen en roken van tabak”.
Van 24 tot en met 28 september 2012 is er een internationaal genealogisch en heraldisch congres in Maastricht. Met op woensdag 26 september 2012, tussen 13.00 uur en 21.00 uur op verschillende locaties in Maastricht (maar hoofdzakelijk in het Regionaal Historisch Centrum) een grootschalige genealogische publieksmanifestatie, onder de naam Famillement. Het Famillement komt dit jaar in de plaats van de landelijke Genealogische Dag en is een gezamenlijk initiatief van CBG en NGV. Het Famillement is gratis toegankelijk. Nadere informatie kunt u vinden op www.congress2012.info.
HISTORISCH CAFE
In de zomermaanden is er geen Historisch Café.
De volgende bijeenkomst staat gepland op 13 september 2012.