VAN HET BESTUUR
Nieuwe ledenadministrateur werkt zich in!
Zoals in de vorige OVF Nieuwsbrief te lezen was, gaat Saskia Furler binnenkort stoppen als ledenadministrateur. Meer dan 11 jaar heeft ze die taak op voortreffelijke wijze vervuld. Die is best veelomvattend, want het gaat daarbij niet alleen om de mutaties plus en min, maar bijvoorbeeld ook om het verzorgen van de verzendadressen voor de Kroniek en de hele afhandeling rondom de contributies. Het bestuur en vooral de secretaris en de penningmeester zijn haar zeer veel dank verschuldigd!
Dankzij de oproep hebben wij een waardige opvolgster mogen verwelkomen in de persoon van Elly Dols, die de komende maanden door Saskia ingewerkt wordt.
Elly is nog niet zo lang inwoonster van onze stad en dus ook nog niet zo lang lid van de OVF. Deze nieuwe functie is voor haar een leuke manier om actief te worden in de vereniging.
Activiteiten in coronatijden
OVF Zomerschool
Voor het eerst organiseert de OVF dit jaar een zomerschool. Deze eerste Amersfoortse Zomerschool wordt gehouden van 28 juli t/m 18 augustus met een viertal lezingen, steeds op een dinsdagochtend.
Leidend bij alle vier de lezingen is het thema “Van plan tot wonen – Amersfoortse stadswijken”, de geschiedenis van de planvorming van Amersfoortse stadswijken. Na een algemene lezing over de historische planvorming van Amersfoort richten we de focus op de naoorlogse wijken Schuilenburg-Liendert, Schothorst en groeistad Amersfoort. Welke planvisie lag ten grondslag aan deze wijken, voor wie werden de wijken gebouwd, wie zijn er gaan wonen? Welke functies zijn er in de wijken opgenomen (groen, cultuur) en voldoen die in de huidige tijd? En: is het plan uiteindelijke realiteit geworden?
In verband met de noodzakelijke corona-afstand van 1,5 meter vinden de lezingen plaats in karakteristieke kerken, zo mogelijk uit de betreffende planperiodes.
Programma Zomerschool
(NB! Het programma is onder voorbehoud, check s.v.p. de OVF-website voor programma en definitieve locaties)
11 augustus
Schothorst door Rob Blaauw en Nico Vink
Rob Blaauw is volkshuisvester en Nico Vink is stedenbouwkundige. Beiden zijn lid van het Forum Ruimtelijk Erfgoed OVF.
Locatie: De Hoeksteen, Schothorst, Klaartje Donzepad 59
18 augustus
Groeistad Amersfoort door Noud de Vreeze
Noud de Vreeze werkte bij diverse organisaties in de sociale woningbouw en de lokale stadsontwikkeling. Hij is auteur van het boek ‘Lange lijnen in de stadsontwikkeling – De ontwikkeling van Amersfoort 1945 – 2010’. Locatie: Lichtkring, Kattenbroek, Laan naar Emiclaer 1
Algemene informatie
Tijd: van 10.00 tot 12.00 uur; inloop vanaf 9.30 uur. Koffie/thee (€ 1) worden buiten geserveerd. Graag contant betalen! U kunt natuurlijk ook zelf een flesje water meenemen.
Toiletbezoek: zie het coronaprotocol ter plekke
Aanvang lezing deel I: 10.00 uur
Pauze: 10.45 -11.15 uur. Voorafgaand aan de pauze is er een kort muzikaal optreden van Amersfoortse musici.
Aanvang lezing deel II: 11.15 uur
Einde: 12.00 uur.
Aanmelding
Omdat het aantal toegestane deelnemers per kerk verschilt, moet u zich voor elke lezing afzonderlijk inschrijven. Zijn er meer inschrijvingen dan toegestaan, dan zetten we die op een reservelijst. Aanmelden via e-mailadres OVFaanmeldingen@gmail.com.
Na aanmelding ontvangt u een bevestiging.
De Zomerschoollezingen zijn gratis voor OVF-leden. Introducees betalen € 5 aan de deur. Minimumaantal deelnemers: 20 en bij 50 deelnemers stoppen we in verband met de gewenste ‘social distance’.
Terugblik op de eerste lezingen van de OVF Zomerschool
Op dinsdag 28 juli jl. mochten wij de start van onze zomerschoolcyclus beleven met “De historische planvorming van Amersfoort” door Jaap Evert Abrahamse. Vanwege de coronapandemie was het aantal plaatsen helaas gelimiteerd tot 40, maar die waren dan ook allemaal bezet. In een aparte aankondiging hebt u er meer over kunnen lezen en daarin is ook de rest van het programma ontvouwd.
Ook van de bijeenkomst op 4 augustus maakte Harold van den Hauten een foto. De panoramafoto bestaat wederom uit meerdere foto’s die via “stitch” aan elkaar geplakt zijn om een totaalindruk te krijgen. Er “pasten” 50 mensen in de kerk op basis van RIVM-richtlijnen en de twee zeer boeiende lezingen van Tom de Wit en Rob Blaauw werden in de pauze via mooie pianomuziek van Chopin van een plezierig intermezzo voorzien.
Het nieuwe lezingenseizoen vanaf september
Na de zomer gaat een nieuw lezingenseizoen van start. De fysieke lezingen plannen we onder voorbehoud. Als de beperkende coronamaatregelen nog gelden, wordt er een film of webinar op locatie gemaakt die via de OVF-website aan de leden zal worden aangeboden.
In september sluit de OVF aan bij het thema ‘Leermonument’ van Open Monumentendag 2020. Herman Bakker van Van Hoogevest architecten staat op het programma met een inleiding over de geschiedenis en achterliggende visies van schoolgebouwen in Amersfoort. Maar ook een verkenning in de toekomst zal deel uitmaken van zijn verhaal. Herman Bakker maakte naam met de recente renovatie en nieuwbouw van het Corderius College.
Datum: 15 september. Locatie wordt nog bekendgemaakt.
In oktober is het ‘de Maand van de Geschiedenis’. Dit jaar is het thema Oost/West. Dit thema is multi-interpretabel. Te denken valt aan grote Oost-West-routes en Noord-Zuid-routes, maar ook aan tegeltjeswijsheden. De OVF vult het thema in met een lezing van Arend Ruizendaal over zijn onderzoek naar oorspronkelijke beeklopen en oudste routes in Amersfoort.
Datum: 20 oktober. Locatie wordt nog bekend gemaakt.
In november besteden we aandacht aan het CollectieCentrum Nederland (CC NL) in Amersfoort, het gezamenlijke depot voor de rijkscollecties. Spreker: Wim Hoeben
Datum: 3 november. Locatie wordt nog bekendgemaakt.
De uitreiking van het Jaarboek 2020 zal plaatsvinden op 26 november.
Geschiedenis OVF op onze website
Sinds kort staat op onze website een korte geschiedenis van de OVF, samengesteld door ons lid B.G.J. Elias. Kijk bij historisch-amersfoort.nl onder het tabblad “vereniging”!
Boeken Zoekservice voor leden
Al twee keer heeft de OVF met succes een historische boekenkraam opgesteld in de hal van de bibliotheek in het Eemhuis. Tegen aantrekkelijke prijzen konden daar door leden geschonken boeken gekocht worden met opbrengst voor de vereniging.
Echte liefhebbers waren dan al vroeg aanwezig en vaak vonden ze wat van hun gading. Maar natuurlijk bleef er voor hen altijd nog wel het nodige te wensen over.
Om met name leden daarbij te helpen, bieden wij vanaf nu de mogelijkheid een oproep op de website van de OVF te plaatsen voor een specifiek historisch boek over Amersfoort.
Zoals hiervoor beschreven zijn we continu bezig de website aantrekkelijk te laten zijn. Hopelijk kijken de bezoekers dan ook naar wat aan boeken gezocht wordt.
Hoe werkt het?
- Een lid dat een specifiek boek zoekt, kan dat in een e-mail melden aan webmaster@historisch-amersfoort.nl
- Op de website wordt dan vier weken lang de titel van het gezochte boek en de naam van de zoeker genoemd onder de tabbladen “vereniging” en “zoekservice”, https://historisch-amersfoort.nl/boeken-zoekservice/
- Bezoekers van de site kunnen reageren naar webmaster@historisch-amersfoort.nl waarna zoeker en aanbieder door de OVF met elkaar in contact gebracht worden.
Ledenstand
Op 1 augustus 2020 heeft de OVF 723 leden.
BEP RIETVELD (1913-1999), SCHILDER-TEKENAAR IN OORLOGS- EN VREDESTIJD
(Museum Flehite, 16 augustus 2020 t/m 24 januari 2021)
Bep Eskes-Rietveld, dochter van meubelontwerper en architect Gerrit Rietveld, schilderde en tekende haar hele leven portretten en stillevens. In de Tweede Wereldoorlog verbleef zij in verschillende Jappenkampen en maakte daar voor de moeders portretten van hun kinderen. Ook van zieke of gestorven kinderen, of van hun zonen die met 10 jaar werden overgebracht naar het mannenkamp. Vanwege de herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog en de viering van 75 jaar vrijheid, is in Museum Flehite een aantal van deze dierbare kinderportretjes samengebracht in de tentoonstelling Bep Rietveld (1913-1999), schilder-tekenaar in oorlogs- en vredestijd. Daarnaast biedt de expositie een selectie van al het andere werk dat Bep Rietveld gedurende haar leven heeft gemaakt.
Elisabeth Eskes – Rietveld werd in oktober 1913 in Utrecht geboren als oudste dochter van Gerrit Rietveld en Vrouwgien Hadders. Als kind adoreerde Bep haar creatieve vader en hoewel hij haar later als mens teleurstelde, is ze altijd een groot bewonderaar gebleven van zijn werk. Dat zie je ook terug in haar schilderijen, waarbij geportretteerden vaak op een door haar vader ontworpen stoel zitten.
Charley Toorop
Al op jonge leeftijd bleek dat Bep talent had voor tekenen en schilderen. Door haar vader werd ze op dat gebied niet bepaald aangemoedigd, die vond dat na Mondriaan de schilderkunst overbodig was geworden. Bep liet zich hierdoor echter niet uit het veld slaan. Via haar vader kwam ze in contact met Charley Toorop die haar liet kennismaken met allerlei kunstvormen en haar aanmoedigde om zich verder in het schilderen te bekwamen. De invloed van Charley op de stijl van Bep is in haar vroege werk goed zichtbaar.
Tekenaar in oorlogstijd
Bep Rietveld trouwde jong en kreeg haar eerste kind op haar negentiende. Het huwelijk hield niet lang stand en in 1937 vertrok Bep met haar zoontje Fons naar Nederlands-Indië om een nieuw leven te beginnen met jeugdvriend Dennis Coolwijk. Er werden drie kinderen geboren, waarvan er één overleed. Toen de oorlog uitbrak werd Bep met haar kinderen geïnterneerd in een Jappenkamp. In deze zware en onzekere periode maakte zij meer dan honderd portretten van medegevangenen en hun kinderen. De portretten waren soms het enige aandenken voor de moeders aan hun overleden kinderen of hun zonen die werden weggevoerd naar de mannenkampen en waarvan het onzeker was of ze die ooit nog terug zouden zien. Het tekenen gaf ook Bep houvast. Zij tekende met krijt op elk stuk papier dat zij maar te pakken kon krijgen.
Na de oorlog keerde Bep terug naar Nederland. Ook het tweede huwelijk had geen standgehouden en ze trouwde opnieuw, nu met Derk Eskes. In dit huwelijk werden drie dochters geboren. Voor Bep kwamen de kinderen op de eerste plaats en in deze periode was er voor schilderen niet veel tijd, maar soms lukte het toch. Ze werkte dan in de woonkamer, omgeven door de meubels van haar vader. Toen haar zes kinderen het huis uit waren heeft zij nog veel en in hoog tempo gewerkt tot aan haar dood op 9 maart 1999.
Catalogus
Martine Eskes, één van de dochters van Bep, heeft zich de afgelopen jaren ingespannen om uit het oog verloren werken van haar moeder op te sporen en te fotograferen voor een digitaal overzicht van haar werk. Via een oproep op de website https://bep-rietveld.nl/ en later ook via de NOS, is de collectie met 100 werken uitgebreid naar 370. Van de vele kampportretten die Bep tekende, zijn er 32 boven water gekomen. Deze 32 tekeningen zijn in Museum Flehite te zien. Bij de tentoonstelling verschijnt ook een catalogus met het werk uit de expositie. Deze zal o.a. verkrijgbaar zijn in het museum.
Documentaire NOS
De zoektocht naar de portretten is vastgelegd door de NOS. De NOS-documentaire ‘De kampportretten van Bep Rietveld’ volgt Martine Eskes bij het opsporen van haar moeders tekeningen en portretteert de mensen achter die portretten: overlevenden van de Japanse bezetting in toenmalig Nederlands-Indië.
De documentaire is te zien op zaterdag 15 augustus, 20.44 uur, NPO 2.
UITNODIGING WIJKMUSEUM SOESTERKWARTIER
Gezina Tuinstra gaat -na 10 jaar grote vrijwillige inzet als conservator en later als voorzitter- het wijkmuseum verlaten.
Gezina heeft te kennen gegeven op een feestelijke wijze afscheid te willen nemen van haar dierbare en waardevolle contacten, dit op haar eigen wijze. Dus een feest met verrassingen. Zij heeft 10 jaar lang met veel verve haar rol vervuld als conservator van dit kleine, bijzondere museum, samen met heel veel vrijwilligers en contacten, wat geleid heeft tot een groot aantal inspirerende tentoonstellingen met vaak een zeer originele opening. Nu is voor haar de tijd gekomen om ruimte en tijd te maken voor andere aspecten van het leven.
De vrijwilligers van het Wijkmuseum willen graag aan Gezina’s wens voldoen en haar een receptie aanbieden waar zij nog éénmaal met al haar contacten samen kan zijn. Helaas is het budget van het museum om een groot feest te financieren beperkt.
Gezina heeft – dit wetend – nadrukkelijk aangegeven, dat zij hoopt dat U als cadeau voor haar een geldelijke bijdrage aan het wijkmuseum wilt doen.
De datum: vrijdag 25 september 2020 van 16.00 – 18.00 uur
Locatie DLC, Wagenwerkplaats, Amersfoort – Soesterkwartier
Gelet op de veiligheidsverplichtingen (vanwege corona) waaraan de locatie moet voldoen moeten wij U vragen voor 9 augustus te reageren of U van plan bent te komen en met hoeveel personen.
Dus graag ( ik kom wel/niet met … personen) retour mailen naar wmsoesterkwartier@gmail.com
Bij vragen kunt u bellen naar de huidige voorzitter, Bets Beltman, tel 06-34199366
Alle overige nodige gegevens voor dit feest zullen nog volgen.
OPEN MONUMENTENDAGEN 2020 GAAN NIET DOOR
Vanwege de coronamaatregelen is het voor het OMD-bestuur en -comité momenteel niet doenlijk om de Open Monumentendagen te organiseren. Daarnaast is het zeer onzeker hoe de situatie in september zal zijn. Daarom heeft het OMD-bestuur onlangs besloten om de organisatie van OMD 2020 te stoppen. Hopelijk kunnen we in 2021 de draad weer oppakken. Zie ook de website www.omdamersfoort.nl.
SINTJORISLEZING
De jaarlijkse Sint-Jorislezing, georganiseerd door het Capittel van Sint-Joris wordt gehouden op zaterdag 3 oktober om 15.00 uur. Deze zal staan in het kader van 75 jaar vrijheid. De lezing wordt gehouden door mevrouw Gerdi Verbeet, voormalig voorzitter van de Tweede Kamer, thans onder andere voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
BOEK OVER SINT-JORISKERK
Op 4 maart – nog net voordat in verband met het corronavirus bijeenkomsten werden verboden – werd het nieuwe boek over de Sint-Joriskerk gepresenteerd. Het koor van de kerk was geheel gevuld. De aanwezigen kregen interessante feiten te horen van dr. Elizabeth den Hartog over de bouwsculpturen van de kerk. Zij liet afbeeldingen van het bladwerk, de beesten, mensen en monsters zien die op grote hoogte zitten en met het blote oog nauwelijks waarneembaar zijn. Vele ervan staan ook afgebeeld in het nieuwe boek.
Marja Brak, naast Dick Westerveld en Jaap van der Steeg één van de drie makers van het boek, vertelde een en ander over de totstandkoming en de inhoud. ‘Amersfoorts Sint-Joriskerk van de middeleeuwen naar morgen’ is een uitgave van Vrienden van de Sint-Joriskerk. Voorzitter Herman Beens overhandigde daarom eerste exemplaren aan burgemeester Lucas Bolsius in diens hoedanigheid als deken van het Capittel van Sint-Joris en Gerard Raven als vertegenwoordiger van de Protestantse Gemeente Amersfoort, de eigenaar van de kerk.
Deze middag werd ook de door Peter van den Hoek vervaardigde maquette van de Sint-Joriskerk overgedragen, om permanent in de kerk tentoongesteld te worden. Waarbij niet onvermeld mag blijven dat het aankoopbedrag beschikbaar kwam door een speciale actie van de Vrienden. Hebt u daaraan bijgedragen, dan hierbij hartelijk dank! Na het programma was er gelegenheid de voormalige kluis, een groot vertrek naast het koor van de kerk, waar vóór de Reformatie de kerkelijke attributen werden bewaard, te bezichtigen. Die kerkschatten zijn er niet meer, maar er zijn wel enkele bijzondere bouwelementen te zien waaraan het boek aandacht besteedt. Gewoonlijk is de ruimte afgesloten, omdat het gebruik ervan nogal prozaïsch is (werkplaats en opslag).
Ten slotte was het druk bij de verkooptafel, waar iedereen zich erover verbaasde dat een zo fraai uitgegeven gebonden boek van 128 pagina’s (met heel veel paginagrote foto’s) verkocht wordt voor slechts € 10, terwijl er dan ook nog rendement is! Het boek is alleen te koop in de kerk tijdens de doordeweekse openstelling en op het Kerkelijk Bureau van de Protestantse Gemeente Amersfoort, Groenmarkt 19, dinsdag t/m donderdag van 9.00-11.00 uur.
De zomeropenstelling duurt t/m zaterdag 24 oktober. De Sint-Joriskerk is open van dinsdag tot en met zaterdag, steeds van 11.00-17.00 uur. Als Vriend van de St. Joriskerk hebt u gratis toegang voor 2 personen. Anderen betalen € 1 p.p.; kinderen t/m 12 jaar gratis. U kunt bij de balie aangeven dat u Vriend bent.
Ook zondags bent u welkom in de Joriskerk. Tussen 14.30 uur en 17.00 uur is de kerk open. Om 15.00 en 16.00 uur is er een kort Momentum, met bijbellezing, gebed, muziek en stilte. Gastheren en vrouwen vertellen u graag over het gebouw, dat sinds eeuwen in gebruik is als kerk en centrum van de Amersfoortse samenleving.
WERKGROEP 50 JAAR SCHUILENBURG
In opdracht van de “Werkgroep 50 jaar Schuilenburg” maken Erik van Marissing en Ralf Silvius een korte film. Hiervoor zijn ze op zoek naar (oud-)bewoners die over de begintijd van deze wijk kunnen vertellen en naar beeldmateriaal, zoals oude foto’s of krantenartikelen. Hebt u een idee? Dan kunt u contact opnemen via info@erikvanmarissing.nl.
DE WAR 15 JAAR
Misschien hebt u het al gehoord: In het najaar houdt De WAR een wereldtentoonstelling, met alles wat er in de afgelopen 15 jaar op de huidige locatie is gebeurd. En dat is veel! Al zeker 90 initiatieven staan er op de lijst.
Bent u ergens bij geweest en hebt u nog een mooie foto? Dikke kans dat wij hem nog niet hebben, dus als u hem met ons wilt delen hangen we hem op in de tentoonstelling.
Stuur de foto op naar diana@dewar.nl, met de naam van de fotograaf. Laat ons ook weten of we hem gewoon mogen gebruiken of dat er copyright op zit.
AGENDA
Dinsdag 15 september 2020: een lezing die zal aansluiten bij het thema van Open Monumentendag 2020 ‘Leermonument’. Mede dankzij nieuwe onderwijswetten werden in de 18e en 19e eeuw verspreid over Nederland heel veel schoolgebouwen neergezet. Ook in Amersfoort. Over die geschiedenis plus de achterliggende visies valt veel te vertellen.
Zaterdag 3 oktober 2020: St Jorislezing.
Dinsdag 20 oktober 2020: een lezing die aansluit bij het thema van ‘de Maand van de Geschiedenis’. Dit jaar is het thema Oost/West. Dit thema is multi-interpretabel. Te denken valt aan grote Oost-West-routes en Noord-Zuid-routes, maar ook aan tegeltjeswijsheden. De OVF vult het thema in met een lezing van Arend Ruizendaal over zijn onderzoek naar oorspronkelijke beeklopen en oudste routes in Amersfoort.
Dinsdag 3 november 2020: een presentatie van de heer W. Hoeben over het CollectieCentrum Nederland (CC NL) te Vathorst. In een enorm complex zijn daar de depotstukken ondergebracht van het Nederlands Openluchtmuseum, Museum Paleis Het Loo, het Rijksmuseum en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Donderdag 26 november 2020: presentatie Jaarboek.
TENTOONSTELLINGEN
Kunsthal KAdE
(8 februari t/m 30 augustus 2020): Tell me your story, 100 jaar Afrikaans-Amerikaanse kunst
Museum Flehite
(16 augustus t/m 24 januari 2021): Bep Rietveld, tekenaar en schilder in oorlogstijd.
(t/m 27 september 2020): Amersfoort in Beeld, Amersfoort door de eeuwen heen.
Mondriaanhuis
(t/m 25 oktober 2020): Spakenburgse diva’s in het Mondriaanhuis.
Wijkmuseum Soesterkwartier
Openingstijden: Elke zaterdag vanaf 11.00 uur tot 16.00 uur. Ook op afspraak.
Voor meer informatie: Bets Beltman, betsbeltman@gmail.com.
Archief Eemland
(zie www.archiefeemland.nl)
NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Belangstellenden hartelijk welkom. Aanmelden is niet nodig en de toegang is gratis.
Zaterdagmiddag 26 september 2020 computermiddag en genealogisch café (14.00 – 16.00 uur).
Donderdagavond 22 oktober 2020 lezing van John Rutte over persoonsbewijzen en distributiebonnen in de Tweede Wereldoorlog.
Donderdagavond 26 november 2020 een korte afdelingsledenvergadering, gevolgd door tienminutenpraatjes.
Donderdagavond 17 december 2020 lezing van Fouke Boss over het programma Centurial.
Donderdagavond 21 januari 2021 lezing van Paul op den Brouw over Genealogisch onderzoek en horigheid.