Excursie naar fantasiekasteel ’t Hammetje.

De Oudheidkundige Vereniging Flehite (OVF) organiseert op zaterdag 11 mei a.s. een excursie naar ’t Hammetje, een uniek bouwwerk met een bijzonder verhaal. Zo’n 45 jaar geleden had Willem Ham uit Holkerveen acht hectare grond gekocht met een plas die was ontstaan door de aanleg van de Rijksweg A28. De plas is gedeeltelijk gedempt met puin.

Het goede materiaal heeft Ham gebruikt om een folly te bouwen, een project van tientallen jaren. De folly heeft landelijke en zelfs internationale bekendheid gekregen door het boek van Wim Meulenkamp, Follies, bizarre bouwwerken in Nederland en België. OVF wil graag de geschiedenis van Amersfoort delen, ook met nieuwe bewoners. Daarom is een excursie één van de activiteiten die zij onderneemt in Amersfoort Noord. “Eten met een reden” in Hart van Vathorst en een bijeenkomst in het Duysthuisje zijn hier al aan vooraf gegaan.

Op 11 mei is de excursie gepland om 11 uur en om 14 uur. Willem Ham junior zal een toelichting geven op het werk van zijn vader en de geschiedenis.

Adres Domstraat 82 (ingang Land in Zicht, zorgboerderij, leer- en ervaarbedrijf).

U kunt zich hiervoor opgeven met vermelding van naam, adres, tijdstip van deelname en aantal deelnemers via mailadres: ovf-vathorst@outlook.com. Kosten van deelname zijn €2,00. Kinderen onder begeleiding gratis. Honden niet toegestaan. U krijgt een bevestiging van deelname.

Rondvaart op De Laak

Via hetzelfde e-mailadres kunt u zich aanmelden voor een leuke rondvaart mét gids van circa een uur in één van de sloepen van Sloepverhuur Vathorst op De Laak. De boten vertrekken op zaterdag 8 juni om 10.30 uur,

Adres voor navigatie: Terschellingkade 22, parkeerterrein bij de Kruispunt Kerk. Het opstappunt is aan de andere kant van de gracht op 2 minuten lopen. Station Vathorst ligt op 4 minuten lopen.

De kosten bedragen € 5,00 per persoon. Voor kinderen geldt een gereduceerd tarief van € 2,00.

LAATSTE NIEUWS

DE DRIE BOTEN VOOR ZATERDAG 8 JUNI ZIJN INMIDDELS GEHEEL VOLGEBOEKT, MAAR VANWEGE HET GROTE SUCCES ZAL ER OOK GEVAREN WORDEN OP ZONDAG 9 JUNI

ZELFDE TIJD, ZELFDE PLAATS. OPGEVEN VIA: ovf-vathorst@outlook.com

Het aantal plaatsen voor beide activiteiten is beperkt, dus wees er snel bij!

In Memoriam

De afgelopen maand zijn tot ons leedwezen twee markante persoonlijkheden overleden die véél voor de OVF betekend hebben.

Op 16 april jl. is Henk Rooimans heengegaan. Henk was tot voor kort de voorzitter van het Forum Ruimtelijk Erfgoed van de OVF. Ook was hij vanaf de start van dit forum in 2015 de inspirerende secretaris. In verband met zijn ziekte moest hij die functie in 2017 overdragen aan Rob Blaauw. Samen met hem heeft hij het forum opgericht op verzoek van de vorige OVF-voorzitter Piet Jonkman. De OVF had behoefte aan een adviescommissie nadat de OVF Monumentencommissie moest stoppen. In het forum zitten specialisten, zoals architecten en stedenbouwkundigen. Henk zelf was architect, woonde in de binnenstad en was in de traditie van zijn vader, de gemeentelijke stedenbouwkundige Arie Rooimans, zeer betrokken bij historisch Amersfoort. Ondanks zijn ziekte bleef Henk zich tot het laatst inzetten voor een mooie stad en streed hij tegen de “verrommeling” ervan.

Op 20 april jl. overleed Ep de Ruiter. Hij was bij Museum Flehite met name een uiterst deskundige restaurateur. Dat was uniek in de wereld van de kleine musea, want die hebben zelden of nooit zo iemand in dienst. Maar Ep was véél meer. Zo speelde hij met zijn grote gevoel voor ruimte en lay-out een grote rol bij het inrichten van nieuwe exposities. Verder was hij ook een bijzonder getalenteerd fotograaf, met name waar het het vastleggen van museumstukken betrof. Veel van zijn foto’s hebben nog steeds een belangrijke functie bij het collectiebeheer. Maar nimmer deed ook de OVF in dit verband een beroep op hem. Menige foto in de Kroniek is door hem gemaakt en twee mooie boeken van de Stichting Flehite Publicaties staan vol met door hem vervaardigde afbeeldingen: “Schatten van Amersfoort” en “De Erdalfabriek, Glansrijk Middelpunt van Nederland”.

Ledenstand

Per 1 mei heeft de OVF 645 leden.

PRENTEN EN BROCHURES VOOR EEN VRIENDENPRIJS

Op zaterdag 11 mei a.s. veilt Museum Flehite een bijzondere collectie Utrechtse stadsgezichten en ander materiaal. Speciaal voor de Vereniging Oud-Utrecht en de OVF.

Rond 1850 was jonkheer J.F.L. Coenen van ‘s-Gravesloot (1817-1885) de belastingontvanger van Amersfoort. Hij had een bijzondere hobby: tekeningen en prenten van de provincie Utrecht. Destijds kon je voor weinig geld hele collecties tegelijk aankopen, ook tekeningen. Daarbij verzamelde Coenen ook op kwaliteit; zijn prenten zijn over het algemeen erg mooi en schoon. De prenten werden gesorteerd op gemeente en op foliobladen geplakt. Hij liet een kast maken met planken voor de zestien portefeuilles en een gesneden provinciewapen op de fries. Na zijn dood verzamelde zijn zoon verder en toen die in 1921 overleed bleek de Oudheidkundige Vereniging Flehite de erfgenaam.

Museum Flehite heeft de provinciekaarten en Eemland in beheer. De rest van de collectie is in 1977 in bruikleen gegeven aan Het Utrechts Archief. Die heeft alles vergeleken met de eigen collectie; de doubletten zijn daarna naar de streekarchieven gegaan. En zo resteren de prenten van de stad Utrecht en een aantal provinciekaarten.

Vriendenprijs

Museum Flehite heeft eerder dubbele prenten van Amersfoort geveild onder de leden van de OVF. Dat werd zeer gewaardeerd; ze komen zo bij de primaire doelgroep. Daarom worden de Utrechtse prenten, ansichten en brochures ook als eerste aangeboden aan de leden van Oud-Utrecht en de OVF. De inzet is aan de lage kant, zodat er een redelijke kans is dat een prent zonder tegenbieders voor een vriendenprijs weggaat.

Toppers

Het gaat om een gevarieerd aanbod: een provinciekaart, een ingekleurd stadsgezicht en andere prenten, een gekostumeerde historische optocht van studenten. Verder zijn er stadsplattegronden, portretten, historieprenten, prentbriefkaarten en afbeeldingen van geannexeerde gemeenten. Vanaf 11 april is de catalogus te laden van www.oud-utrecht.nl. Alle ruim 800 kavels zijn gefotografeerd en op de website te zien; ook als er meer bladen zijn. Op vrijdag 10 mei is er van 17-18.30 uur een kijkdag in het Bartholomeusgasthuis; de veiling zelf volgt daar op zaterdag 11 mei van 10 tot 16 uur.

Spelregels

Hoe kunt u meedoen? Alles is te lezen op de genoemde website, zoals inschrijven als lid OVF, schriftelijk of mondeling bieden, betalen op factuur en afhalen.

OVF-LEZING SPORT IN AMERSFOORT

Dinsdag 21 mei 2019

In de jaren 1880-1900 deed de moderne sport in Amersfoort zijn intrede. Jongeren beoefenden cricket, wielrennen en voetbal. Zij waren echter niet de allereersten die sportieve activiteiten uitoefenden in de stad. We weten uit verschillende bronnen dat in vroeger tijden onder andere kolven, zwemmen en gymnastiek in de stad populair waren. Addy Schuurman vertelt over het ontstaan van de sport in Amersfoort. Wat voor soort sporten werden er beoefend? En door wie?

Addy Schuurman heeft in Utrecht geschiedenis gestudeerd, met moderne geschiedenis van de stad specialisme. Hij schreef boeken over Vathorst, het Eemkwartier, de Amersfoortse verzekeringen en verschillende artikelen in Jaarboek Flehite (ook het komende in november 2019) en in Bruit van d’Eem. Ook publiceert hij historische artikelen voor de Amersfoortse internetkrant De Stadsbron

De lezing is gebaseerd op zijn boek ‘Glorie wordt duur gekocht. Sport in Amersfoort in de negentiende eeuw.’ ISBN 978-90-826269-0-2, 220 pagina’s, eigen beheer, Amersfoort 2017. Prijs € 25,00. Dit boek is bij de lezing verkrijgbaar.

OVF-lezingen worden gehouden in de ‘Stad van Cahen’, Muurhuizen 104 in Amersfoort, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50. De zaal gaat open om 19.30 uur.

AMERSFOORT EN DE ORANJES

Weinig inwoners weten dat er al eeuwenlang contacten met de Oranjes zijn geweest. Amersfoort heeft zelfs twee Oranjes als vluchteling opgenomen! Dat is allemaal te lezen in de Kroniek, die u hebt ontvangen.

Van Willem van Oranje tot Willem-Alexander, alle Oranjes hebben van Amersfoort geweten en de meesten zijn hier ook op bezoek geweest, zoals onlangs op Koningsdag. Het waren momenten van vreugde of verdriet: oorlogen en militaire inspecties, het behoud van de Koppelpoort, Oranjefeesten met een gezellig verlichte stad, openingen en herdenkingen, kerkbezoek, ijsjes voor kermiskinderen en een prinses die hier op kamers woonde. Maar deze informatie was nooit gebundeld.

Dat is nu wel gebeurd in een extra editie van het Amersfoortse erfgoedblad Kroniek.

Deze uitgave vormt een mooie aanleiding om uw buren en kennissen kennis te laten maken met onze vereniging. Want het blad is gratis af te halen bij alle wijkcentra, inloophuizen, bibliotheken en betere boekhandels. In het centrum kunt u bovendien terecht in de hal van het stadhuis, Museum Flehite en de Sint-Joriskerk. (zolang de voorraad strekt) Dat is mogelijk dankzij de inzet en financiële steun van de Oudheidkundige Vereniging Flehite, Museum Flehite, Archief Eemland, bureau RO/Monumentenzorg, de Gemeentelijke Archeologische Dienst, het A-fonds en de J.E. Jurriaanse Stichting.

SPECTACULAIR THEATERCOLLEGE OVER JOHAN VAN OLDENBARNEVELT

Donderdag 16 mei 2019 in het Eemhuis

In het 400e sterfjaar van Johan van Oldenbarnevelt (1547 – 1619) organiseren Bibliotheek Eemland en Archief Eemland, in samenwerking met Volksuniversiteit Amersfoort, op donderdagavond 16 mei een theatercollege met Hans Goedkoop. In een interactieve en spectaculaire show zal historicus en televisiepresentator Goedkoop de geschiedenis rond Johan van Oldenbarnevelt doen herleven. Met inzet van digitale media en authentieke historische voorwerpen wordt in beeld gebracht wie Van Oldenbarnevelt was en wat hij heeft betekend voor het huidige Nederland. Uiteraard wordt ook ingegaan op de relatie tussen Johan en prins Maurits van Nassau. Hoe kon het gebeuren dat deze twee mannen, die eerder een zeer succesvol team vormden, uiteindelijk lijnrecht tegenover elkaar kwamen te staan?

Historicus Hans Goedkoop is vooral bekend als presentator van het televisieprogramma Andere Tijden. In deze serie over geschiedenis, worden diverse onderwerpen op een toegankelijke manier voor het voetlicht gebracht. Ook in het theatercollege Johan van Oldenbarnevelt – van staatsman tot schavot zal Goedkoop de geschiedenis op een boeiende manier tot leven brengen, waardoor het publiek zich terug in de tijd waant.

Het theatercollege Johan van Oldenbarnevelt – van staatsman tot schavot vindt plaats op donderdag 16 mei om 21:00 uur in het Eemhuis, Eemplein 71-77 in Amersfoort. Kaarten kosten € 25 p.p. en zijn verkrijgbaar via www.heteemhuis.nl

Bij het arrangement zijn een pauzedrankje en een speciaal Johan van Oldenbarnevelt magazine inbegrepen.

KUNSTHAL KAdE BESTAAT TIEN JAAR!

Bij de oprichting van KAdE in 2009 werd de ambitie uitgesproken om een plek te creëren waar ‘de wereld’ langs komt, waar de unieke beeldende kwaliteiten van hedendaagse kunst voluit tot uitdrukking komen, waar kunstenaars vanuit hun specifieke artistieke identiteit solopresentaties maken, waar bijzondere connecties gelegd worden binnen thematische groepstentoonstellingen.

Dit mondde uit in een programma waarbinnen zich een aantal ‘lijnen’ ontwikkelden: solotentoonstellingen (Henk Visch, Tom Claassen, Maria Roosen, Ryan McGinley, David Altmejd, Friedrich Kunath, Charlie Roberts, Francis Upritchard, Ansel Krut, Tilo Baumgärtel, Dubossarsky & Vinogradov, Henry Coombes, Frank Halmans, Marcel van Eeden), exposities rond ‘fenomenen’ (schaduw, oorzaak & gevolg, animatie, modelbouw, balans), landenpresentaties (Cariben, Japan, België, Brazilië, Zuid-Afrika) en overzichten van kunsthistorische stromingen (Land Art, De Stijl, Meissen porselein, vedutisme).

In 10 jaar tijd zijn 40 presentaties gemaakt, sinds 2012 drie per jaar. Er passeerden zo’n 350.000 bezoekers de voordeur. Er deden ongeveer 400 nationale en internationale kunstenaars mee.

Kunsthal KAdE heeft geen collectie en is dus niet gebonden aan één inhoudelijke, ‘agenda’. Deze vrijheid is benut om de hedendaagse kunst in haar volle beeldende rijkdom te laten zien. Sterk visueel georiënteerd, maar met een conceptuele grondslag die – zoals bijvoorbeeld bij de landenpresentaties – de essentie van een cultuur raakt. Kijken en ‘denken’ op één lijn. Met soms het kijken als enige leidraad, waarbij alles dat gezien wordt ‘waar’ is, want door de kijker zo gezien, los van de intenties van de makers.

Het jubileum wordt gevierd met een tentoonstelling waarin het medium ‘video’ centraal staat, met elf films vol visuele verbeeldingskracht. Die laten je gebiologeerd kijken en vangen een specifiek moment in de ‘eeuwigheid’, gebruikmakend van de kracht van herhaling of (langzame) gestage vooruitgang. Een bluespianist achter een piano in het gras; een man die zich op de Noordpool tegen de draaiing van de aarde keert; een hypnotiserend caleidoscopisch spel van kleuren op het plafond van de grote zaal; de onmetelijkheid van een treinreis. Het zijn specifieke motieven gevangen in een gevoel van oneindigheid.

De selectie van de 11 films is deels tot stand gekomen dankzij de EKARD collectie.

Te zien vanaf 25 mei.

LEZING EN WANDELING EEMKWARTIER

Een van de SIESTA uitgaves ‘Wandeling langs de Eem’ is onlangs geactualiseerd. Om dit luister bij te zetten organiseert SIESTA voor haar donateurs en alle andere Amersfoort liefhebbers van Amersfoort een lezing over verleden, heden en toekomst van Het Eemkwartiergevolgd door een wandeling onder de bezielende leiding van SIESTA bestuurslid Sjoerd Hekking.

Waar en wanneer: KAdE Café, Eemplein 75 te Amersfoort, Vrijdag 10 mei 2019

Programma:

15.30 uur: inloop

16.00 uur: start lezing door SIESTA-bestuurslid Sjoerd Hekking

17.00 uur: wandeling langs de Eem

18.00 uur: afsluiting

Aanmelden kan via aanmelden.siesta@gmail.com

WIE WEET?

Er wordt een beschrijving gemaakt over een wandeling vanaf de gemeentegrens met Zeist naar Sociëteit Amicitia. zoveel als mogelijk over Amersfoorts grondgebied en anders gedeeltelijk via het Zeisterspoor.

Wat hierbij opvalt is die smalle uitstulping van onze gemeentegrond in de richting van Zeist.

Het Archief heeft mij een plattegrond van Amersfoort uit 1632 laten zien waar die uitstulping al stond aangegeven.

Hoe is die merkwaardige vorm is ontstaan? En sinds wanneer behoort dit stuk grondgebied bij Amersfoort?

Dorus Ruys. (ruys.obertop@gmail.com)

ZOEKPLAATJE (09)

Onze laatste zoekvraag luidde: een potloodtekening van een straatje in Amersfoort, door Henri von Rupprecht, gemaakt tussen 1910 en 1930. Het torentje lijkt op dat van de Sint Rochuskapel. Maar wie kent er zo’n straatje? Hebt u enig idee?

Op deze vraag zijn verschillende reacties gekomen. Sjoerd Hekking schreef:

“Ik fietste door de Teut en dacht dat het straatje van het zoekplaatje de Teut is. Ik heb geprobeerd om vanuit hetzelfde standpunt als van Henri von Rupprecht een foto te nemen. Toen bemerkte ik dat het dak met het torentje niet klopte.

Vervolgens heb ik de afbeelding gespiegeld en nu klopt het wel. In de verte zie je het dak van de Rochuskapel met torentje. Je kijkt tegen de huizen van Hofje Armen de Poth aan in de Coninckstraat – frappante gelijkenis! De dwarsstraten op de voorgrond zouden dan rechts: de Bredesteeg en links: de Walikerstraat kunnen zijn.”

Sjoerd heeft gelijk. Henri von Rupprecht was een etser; vandaar dat hij de Teut spiegelbeeldig tekende. (Als je een etsplaat afdrukt krijg je een spiegelbeeld en in dit geval een juiste weergave van de werkelijkheid.) Henri’s broer Franz Theodor maakte van precies hetzelfde onderwerp een schilderij; zie hiernaast.

Toch hadden we aanvankelijk nog wat twijfels, want: a) op geen enkele oude foto zie je de Teut zo smal en kronkelig afgebeeld; b) op oude plattegronden is hij ook altijd recht en best breed. Maar Joke Sickmann constateert nuchter: “Die rooilijnen lagen vroeger niet zo strak. Een huisje er af, en een huisje erbij, een plattegrond hier en een plattegrond daar, en geleidelijk aan is het strak en rechtlijnig geworden.”