VAN HET BESTUUR
Wie wordt het 600ste lid van de OVF?
Naar verwachting zal binnen niet al te lange tijd het 600ste lid van onze vereniging verwelkomd mogen worden. Uiteraard zal de OVF daar een klein feestje van maken met wat leuke cadeautjes voor de persoon in kwestie. Helpt u ons om dit bijzondere moment zo gauw mogelijk te laten plaatsvinden? Als u vrienden of bekenden vertelt over de leuke zaken van de OVF en het voordeel van een lidmaatschap, dan kan de kans de 600ste te zijn hen misschien makkelijker over de drempel trekken!
OVF 140 jaar 1 en 2 september 2018
Dit jaar bestaat de Oudheidkundige Vereniging 140 jaar. In het weekend van 1 en 2 september vieren we ons ‘verjaardagsfeest” door exclusief voor onze leden kleinschalige excursies aan te bieden naar historische plekken waar men anders niet zo snel komt.
Het bestuur wil 14 excursies aanbieden. Inmiddels is de helft definitief geregeld. Maar ideeën zijn nog welkom. Weet u nog een leuke bijzondere plek en kunt u zelf als gids optreden? Dan kunt u dat doorgeven aan voorzitter Jelle Hekman (jellehekman@xmsnet.nl).
Voorlopige lijst met excursies:
1. Joriskerk (toren en zolder)
2. Dieventoren
3. De Beiaard in de OLV-toren
4. OLV-klooster Daam Fockemalaan
5. Archeologische wandeling grafheuvels
6. Gildewandeling “Tussen de muren”
7. Museum Grombaard (op “Zon en Schild”)
Vanaf eind juni kunt u inschrijven voor een van de excursies en een introducé meenemen. De kosten per persoon bedragen 140 cent.
In “De Stad Amersfoort” schrijft onze secretaris een aantal artikelen over de OVF. De eerste verscheen op 30 mei en behandelde de rol die de OVF speelde bij het behoud van de Koppelpoort. De volgende besteedt aandacht aan de Amersfoortse Kei, die in wezen staat te pronken dankzij de OVF. In de zomer zullen nog twee afleveringen volgen.
Privacybeleid
Het bestuur van de OVF heeft in de bestuursvergadering van 25 mei jl. het privacybeleid vastgesteld. De tekst treft u aan op de website ( www.historisch-amersfoort.nl ).
De OVF verzamelt persoonsgegevens van leden met het oog op de ledenadministratie en de financiële administratie. Deze adresgegevens worden gebruikt voor het verzenden van poststukken en publicaties (zoals de maandelijkse digitale Nieuwsbrief, het kwartaalblad De Kroniek en het Jaarboek). Verwerkte gegevens zijn: naam (voorletters, voornaam en achternaam); adres; e-mailadres; eventueel telefoonnummer; jaar van aanmelding als lid. In het privacybeleid wordt beschreven dat zorgvuldig wordt omgegaan met deze gegevens en dat deze nooit worden verstrekt aan derden. Indien de verzending van poststukken wordt uitbesteed, wordt een verwerkersovereenkomst afgesloten met de verzender en worden de adresgegevens na afloop vernietigd. In de maandelijkse Nieuwsbrief worden geen namen van nieuwe leden meer vermeld, alleen het aantal mutaties in het ledenbestand.
Tentoonstelling 140 jaar OVF
In het kader van het jubileum van onze vereniging wordt een tentoonstelling gehouden die daaraan aandacht geeft. De betekenis van de OVF, zowel het vormgeven van het museum als de inspanningen voor het behoud van ons historisch erfgoed, worden daarin zichtbaar gemaakt onder de titel “Schatten van Amersfoort”.
De tentoonstelling wordt geopend op 8 juni a.s. om 16.00 uur in de publiekszaal van Archief Eemland in het Eemhuis. Het publiek is welkom vanaf 11 juni tot 6 januari 2019.
Als u de opening op 8 juni wilt bijwonen dan dient u zich daarvoor op te geven bij P. Jonkman (p.jonkman@kpnmail.nl). Er kunnen maximaal 60 leden aanwezig zijn.
Bij de laatste Kroniek was een poster en een flyer van deze tentoonstelling gevoegd. Gebruik deze om breed aandacht voor de tentoonstelling te wekken door de poster voor uw raam te hangen of de flyer door te geven.
Het Gilde staat klaar om de rondleiding ‘Schatten van Amersfoort’ te verzorgen. Zie https://www.gildeamersfoort.nl/
Activiteitencommissie zoekt nieuwe leden.
De activiteitencommissie organiseert jaarlijks 6 á 7 lezingen en 1 of meer excursies.
We zouden graag enkele nieuwe commissieleden erbij willen hebben. Om een gevarieerd aanbod van lezingen en excursies te bieden is een commissiesamenstelling nodig uit verschillende achtergronden en netwerken.
Wilt u zich inzetten binnen deze commissie stuur dan een reactie naar Loes van den Berg, liefst per e-mail: loesvanden.berg@gmail.com (ook graag uw telefoonnummer vermelden zodat zij u eventueel kan bellen).
Excursie naar Landgoed Schothorst
Op woensdag 12 september 2018 om 14.00 uur organiseert de activiteitencommissie een excursie naar Landgoed Schothorst. Onder leiding van Kees de Heer gaan we op zoek naar historische groene sporen. Maximaal 15 deelnemers.
Aanmelden via p.jonkman@kpnmail.nl
OVF-LEZING 19 JUNI 2018:
“DE GAPER: BOEGBEELD VAN DE GENEESMIDDELVOORZIENING”.
Ooit moeten er honderden gapers geweest zijn, verspreid over heel Nederland. Tegenwoordig zien we dit typisch Nederlandse uithangteken echter bijna nergens meer in het straatbeeld en staan veel bewaard gebleven exemplaren in een museumdepot. Een uitzondering hierop vormen de twee Amersfoortse exemplaren, die de voorbijganger nog altijd met open mond aankijken. Maar wat is een gaper eigenlijk? Hoe is dit beeld zo sterk verbonden geraakt met de apotheek en later de drogisterij? In deze lezing geeft Peter van den Hooff antwoord op deze vragen, terwijl hij u meeneemt door historisch Amersfoort. Aan de hand van beeldmateriaal uit Archief Eemland laat hij zien waar de gaper eertijds heeft uitgehangen en plaatst hij de Amersfoortse exemplaren in een bredere cultuurhistorische context.
Peter van den Hooff (1987) is onderzoeker bij de Vakgroep Geschiedenis van de Farmacie aan de Universiteit Utrecht. Daarnaast ontwikkelt hij als online tentoonstellingsmaker een virtueel museum voor Stichting Farmaceutisch Erfgoed. Een van de tentoonstellingen in dit museum is gewijd aan de gaper en is te vinden op www.degapergalerij.nl
Detail op het huis De Gaaper, Hof Amersfoort
WIE WEET?
In de pas verschenen Kroniek staat (op p.23) een verwijzing naar het boek “Brieven uit Deshima”. Dat gaat over de Amersfoorter Jan Cock Blomhoff, die van 1806 tot 1823 verbleef op de factory op het Japanse schiereiland Dejima, die hij in 1813 weigerde over te geven aan de Engelsen. Van 1817 tot 1823 was hij ‘opperhoofd’ van deze enige Westerse handelspost in Japan. Hij liet ook landgoed Birkhoven aanleggen met de befaamde Japanse Bosjes.
Na zijn overlijden in 1853 werd hij begraven op begraafplaats Achter Davidshof. Na de ruiming in 1978 vanwege de aanleg van het stadhuis bleef zijn grafsteen achter.
Maar op dit moment is de grafsteen niet meer aanwezig. Heeft iemand een idee waar deze kan zijn gebleven?
COLLECTIE MUSEUM FLEHITE TIJDELIJK NAAR DEPOT
Bij Museum Flehite is op 1 juni, als laatste object uit de collectie, Gezicht op Amersfoort van Matthias Withoos ingepakt voor transport naar het depot. Daarmee is het museum leeg en klaar voor de renovatie aan gevels en dak. De locatie aan de Westsingel zal tot het einde van het jaar gesloten zijn voor publiek. Bezoekers kunnen voor de tentoonstellingen van Flehite het komende half jaar terecht in het Rietveldpaviljoen aan de Zonnehof 8 in Amersfoort.
MUSEUM FLEHITE IN HET RIETVELDPAVILJOEN
19 mei t/m 23 september Armando tot Mondriaan tot Wolter
Vanwege een grondige renovatie van het eigen pand, organiseert Museum Flehite deze zomer een tentoonstelling in het Rietveldpaviljoen aan de Zonnehof in Amersfoort. In deze nieuwe context toont het museum werk uit de eigen collectie plus enkele schilderijen van Mondriaan en Armando; twee kunstenaars die een bijzondere band hebben met Amersfoort.
Wat hebben Armando, Mondriaan en Wolter gemeen? De drie kunstschilders brachten alle drie hun jeugd door in Amersfoort. Ook werden zij alle drie geïnspireerd door de natuur.
Hendrik Jan Wolter (1873 – 1952) volgde aanvankelijk een militaire opleiding, maar stapte later over naar een artistieke carrière. Rond 1900 liet hij van zich spreken met imposante impressies van de Amersfoortse binnenstad. Een aantal van deze stadstaferelen zijn in bezit van Museum Flehite en vanaf 19 mei te zien in het Rietveldpaviljoen. Op zijn latere reizen naar o.a. Frankrijk en Italië, maakte Wolter veel landschappen waarin water en de reflectie van licht op het water, terugkerende elementen zijn. Ook hiervan wordt een selectie getoond.
Piet Mondriaan werd in 1872 in Amersfoort geboren en woonde tot zijn achtste jaar aan de Kortegracht. Van Mondriaan worden in het Rietveldpaviljoen enkele werken getoond uit het begin van zijn artistieke loopbaan, toen hij nog figuratief werkte. Mondriaan en Rietveld waren beide lid van kunststroming De Stijl. Tijdens hun leven hebben zij elkaar nooit ontmoet, maar in deze tentoonstelling zijn zij bij elkaar gebracht.
Multitalent Armando (Amsterdam, 1929) bracht niet alleen zijn jeugd door in Amersfoort, maar was ook jarenlang verbonden aan de stad door het Armandomuseum. Zijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog rond Kamp Amersfoort waren een lange periode een belangrijk thema in zijn werk.
Van Armando is in het Rietveldpaviljoen o.a. een intens blauw landschap te zien.
Naast het werk van Armando, Mondriaan en Wolter, toont de tentoonstelling werken uit de collectie van Museum Flehite van o.a. Engelbert L’Hoëst, Jakob Nieweg en Albert Fiks. Ook zij hebben in Amersfoort gewoond.
Over het Rietveldpaviljoen
Het Rietveldpaviljoen uit 1959 is een van de belangrijkste latere werken van architect Gerrit Rietveld. Het is een gerespecteerd voorbeeld van het functioneel, zakelijk bouwen van na de Tweede Wereldoorlog. Met zijn sobere, bijna Spartaanse trekken, onderscheidt het Rietveldpaviljoen zich internationaal om zijn ruimtelijke kwaliteiten. Rietveld ontwierp het gebouw destijds als tentoonstellingsruimte ter gelegenheid van het zevenhonderdjarig bestaan van de stad Amersfoort, die in deze periode een grote moderniseringsslag maakte onder leiding van de ‘rode’ burgemeester Hermen Molendijk. Meer dan vijftig jaar fungeerde het Rietveldpaviljoen als hét centrum voor moderne kunst in Amersfoort, met talloze (inter)nationale exposities. Het komende halfjaar is Museum Flehite er te gast met twee tentoonstellingen.
WANDELGIDS RELIGIEUS ERFGOED AMERSFOORT
In de goed bewaarde binnenstad van Amersfoort zijn wel 24 kerken, kloosters, kapellen en begraafplaatsen te vinden, vaak al eeuwenoud. Het is de moeite waard om die eens langs te lopen; dat kan in anderhalf tot twee uur. Deze gids past in je binnenzak en biedt een duidelijke route en boeiende achtergrondinformatie.
Jacques Koekkoek is gids van het Gilde Amersfoort en heeft een wandeling ontwikkeld over de Moderne Devotie in de stad. Het Gilde heeft ook wandelingen over Joods Amersfoort en de Hervorming. Gerard Raven maakt zijn eigen wandelingen op verzoek, als hij tijd heeft naast het werk als conservator van Museum Flehite. Zo ontstond het idee om een gids over alle religieus erfgoed te schrijven.
Een wandelgids staat of valt met goede afbeeldingen. De oude tekeningen en foto’s komen van Museum Flehite en Archief Eemland, de foto’s van nu zijn gemaakt door de monumentenfotograaf Jos Stöver. Jos maakt met zijn drone ook indrukwekkende panorama’s. De vormgeving is gedaan door Ronald Boiten, die geregeld prijzen wint met zijn werk.
Wandeling boeken
Wie het leuk vindt om met een gids de route te lopen kan boeken via www.gildeamersfoort.nl.
De gids is op 17 mei jl. gepresenteerd en sindsdien verkrijgbaar in de boekhandel. Ook kunt u de gids bestellen bij de Stichting Flehite Publicaties. Zie daarvoor de website van de OVF onder het hoofdje “Publicaties”.( boek nummer 27)
Jacques Koekkoek en Gerard Raven, Heilige huizen: wandelgids religieus erfgoed Amersfoort: Stichting Flehite Publicaties 2018, ISBN 9789082074840, 80 pp, € 9,95.
WIJKMUSEUM ZOEKT OBJECTEN OVER DE SPOORSTAKING IN 1944
De Maand van de Geschiedenis, die in oktober wordt gehouden, heeft dit jaar het thema ‘OPSTAND!’.
Het Wijkmuseum Soesterkwartier, Sint Bonifaciusstraat 61 in Amersfoort zal daaraan komend najaar een kleine expositie wijden. Daarin staan de gebeurtenissen rond de spoorwegstaking, die vanaf 17 september 1944 het landelijke spoorwegverkeer gedurende enkele weken lam legde, centraal.
In deze tentoonstelling zullen allerlei objecten (zoals tekeningen, foto’s, dagboeken en/of allerlei andere materiële herinneringen) worden getoond.
Wie hiervoor (uiteraard tijdelijk) materiaal beschikbaar wil stellen kan zich op zaterdagen (tussen 11.00 en 16.00 uur) bij het museum melden.
Belangstellenden kunnen ook telefoonnummer 033-4635661 of 06-2242275 bellen.
ZOEKPLAATJES IN HET MUSEUM (3)
In vorige Nieuwsbrieven stond een anonieme tekening, gemaakt omstreeks 1825-1835. We vroegen om te beschrijven wat hier te zien is.
Enkele lezers van de Nieuwsbrief reageerden. Duidelijk is dat we hier de Utrechtseweg in beeld zien. De tekenaar zat ongeveer ter hoogte van de Westerstraat/ Appelweg. Rechts de muur van de RK-begraafplaats. En de brugsuggestie is gebaseerd op het tolhek, dat ter hoogte van de begraafplaats stond. Van een bastion is geen sprake. Die waren ten tijde van deze tekening al verdwenen.
De gebouwen op de voorgrond zijn niet thuisgebracht. Ze hebben iets kerkachtigs, maar dat is op die plaats niet mogelijk. Het huis met de vier schoorstenen kan het huis van Cohen aan de Westsingel zijn (“Oude Stadhuis”). Zoals ook in de beschrijving bij de tekening staat, gaat het om molen De Moriaan. Deze runmolen, bij de kruising van de Utrechtseweg en de Vlasakkerweg, dateerde uit 1760 en werd afgebroken in 1874.
AGENDA
Vrijdag 8 juni 2018: Opening tentoonstelling “Schatten van Amersfoort” (140 jaar OVF) in de Publiekszaal van Archief Eemland.
Dinsdag 19 juni 2018: Peter van den Hooff: De Gaper: boegbeeld van de geneesmiddelvoorziening.
Woensdag 12 september 2018: 14.00 uur. Excursie naar Landgoed Schothorst op zoek naar historische groene sporen onder leiding van Kees de Heer. Maximmaal 15 personen. Aanmelden via p.jonkman@kpnmail.nl
Dinsdag 18 september 2018: Marita Mathijsen: Historiezucht; de obsessie met het verleden in de 19e eeuw (in het kader van het OVF-jubileum).
OVF-lezingen worden gehouden in de “Stad van Cahen”, Muurhuizen 104 in Amersfoort, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50.
De zaal gaat open om 19.30 uur.
TENTOONSTELLINGEN
Eemhuis (11 juni ’18 tot 6 januari ‘19): Schatten van Amersfoort, expositie naar aanleiding van het 140-jarig bestaan van de OVF.
Rietveldpaviljoen (19 mei t/m 23 september): Armando tot Mondriaan tot Wolter
Kunsthal KAdE (van 26 mei tot 19 augustus) Krijt.
Mondriaanhuis: (vanaf 18 mei) Puur Natuur
Piet Mondriaan (1872 – 1944) is vooral bekend geworden als pionier van de abstracte kunst. Hij begon echter pas rond zijn veertigste levensjaar, na zijn vertrek naar Parijs, te experimenteren in deze stijl. Voor die tijd schilderde hij realistische taferelen waarin de natuur een hoofdrol speelde. De tentoonstelling focust op de figuratieve periode van Mondriaan en toont een selectie van werken uit de periode 1895 -1910. De expositie laat een grote variëteit in onderwerpen zien en toont o.a. landschappen, portretten, bloemen en stillevens. Daarmee wordt zichtbaar hoe verrassend veelzijdig Mondriaan was, ook in deze fase van zijn leven.
Wijkmuseum Soesterkwartier: ‘Gevleugelde strijd naar vrijheid en vrede’ is het onderwerp van de expositie die tot eind juni in het Wijkmuseum Soesterkwartier, Sint Bonifaciusstraat 61 in Amersfoort te zien is.
Deze unieke tentoonstelling vindt plaats in de Thema-kamer achter de museumwoning, en is op zaterdag 28 april officieel geopend. Zij omvat een combinatie van schilderkunst en voorwerpen uit (en vlak na) de Tweede Wereldoorlog. Belangstellenden kunnen hiervoor iedere zaterdag van 11.00 tot 16.00 uur (gratis) terecht.
Als u de expositie op een ander tijdstip wilt bezoeken kunt u telefonisch een afspraak maken met voorzitter Gezina Tuinstra (033-4635661 of 06-22422725).
HISTORISCH CAFE
De erfgoedorganisaties van Amersfoort organiseren tweemaandelijks op de tweede donderdag van de maand het Historisch Café. Iedereen die zich (vakmatig) bezighoudt met de geschiedenis van Amersfoort en omgeving is dan van harte welkom. Omstreeks 17.30 uur zal een rondje langs de partners worden gehouden om aan elkaar te vertellen waarmee elk bezig is.
Het komende HC is op 14 juni a.s. van tussen 17.00 en 18.00 uur bij de Waterlijn, Krommestraat.
NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Belangstellenden hartelijk welkom. Aanmelden is niet nodig en de toegang is gratis.
Zie www.ngv.nl/wwwAFT/
Zaterdagmiddag 15 september 2018; genealogisch café en computermiddag.
Maandag 15 oktober 2018; lezing van Paul Welling over de Amersfoortse familie Welling, textielarbeiders en handwerkslieden.
Donderdag 15 november 2018; lezing van Paul Koulen over Eemlandse voorouders in Berbice, Demerara en Essequibo + afdelingsledenvergadering.
Zaterdag 24 november 2018; Algemene Vergadering van de NGV in Driebergen.
Donderdag 13 december 2018; lezing van Wim Zondag over “Koninklijke akten, de burgerlijke stand en het naamrecht vanaf ca. 1800”.