VAN HET BESTUUR
In deze eerste nieuwsbrief van 2016 wenst het bestuur u een gezegend en inspirerend jaar toe. We hopen u bij verschillende van onze activiteiten te mogen ontmoeten.
Algemene Ledenvergadering
Op 22 maart 2015 hopen we onze Algemene Ledenvergadering te houden. Tijdens die vergadering kunt u weer kennis maken met de activiteiten van en binnen de vereniging. Ook zal de vernieuwde website van de vereniging tijdens deze bijeenkomst worden gepresenteerd.
Noteer deze datum alvast in uw agenda.
Overleg met Siesta
Enkele bestuursleden van Siesta hebben in het najaar van 2015 een plezierig gesprek gevoerd met het bestuur van de Oudheidkundige Vereniging Flehite. Over en weer hebben we onze bezorgdheid uitgesproken over het monumentenbeleid van de gemeente, zoals recentelijk nog is gebleken bij de verbouwplannen van de Prodentfabriek (De Nieuwe Stad). We hebben ons voorgenomen zoveel mogelijk gezamenlijk op te trekken richting gemeente en de (nieuwe) verantwoordelijk wethouder mevrouw Yvonne Kemmerling. Binnen niet al te lange tijd zal ook de OVF een afspraak met de wethouder maken.
Verder zijn allerlei actuele onderwerpen van beide verenigingen aan bod geweest. Ook is gesproken over een verdeling van de primaire aandachtsvelden. De OVF richt zich in algemene zin op bescherming van monumentaal erfgoed, met vaak een nadruk op ‘oude’ monumenten, Siesta is meer gericht op het jongere industriële erfgoed en staat op het punt zich ook toe te leggen op karakteristieke scholen en industrieel gebouwde woningbouwcomplexen.
We hebben afgesproken dat we over en weer onze achterbannen zullen wijzen op wederzijdse activiteiten die onze aandachtsvelden raken. Ook is de afspraak gemaakt elkaar een maal per jaar officieel als besturen te ontmoeten.
Nieuwe Leden
Gegevens verwijderd om privacy redenen.
Overleden
Gegevens verwijderd om privacy redenen.
HET BELGENMONUMENT
Op 26 januari om 20.00 uur vertelt Hans Zijlstra in Museum Flehite over het Belgenmonument aan de Daam Fockemalaan. Hij neemt ons mee naar het jaar 1916, 100 jaar geleden,
toen een begin werd gemaakt met de bouw van het Belgenmonument. De Grote Oorlog, die wij nu kennen als de Eerste Wereldoorlog, was twee jaar aan de gang. Een miljoen Belgen, militairen en burgers, was naar het neutrale Nederland gevlucht. In en rond Amersfoort woonden vrouwen en kinderen in speciale burgerdorpen; Belgische militairen waren geïnterneerd in Kamp Zeist. De Belgen wilden hun dankbaarheid voor de Nederlandse gastvrijheid uitdrukken in een monument. Amersfoort leek de juiste plek ervoor.
Het zou een symbool worden voor wederzijds begrip en een deels gedeeld verleden: het Belgenmonument op de Amersfoortse Berg. Het aanbod voor de bouw van het monument was door de Amersfoortse gemeenteraad aangenomen. Architect Huib Hoste had zich verdiept in de Nederlandse architectuur en ontwierp een modern bouwwerk dat van veraf zichtbaar was.
Het had een hoogtepunt in de relatie tussen Nederland en België kunnen worden. Maar dat werd het niet. Politici hadden na 1918 geen oog voor het monument. Het in 1918 voltooide monument werd pas in 1938 door de staatshoofden van beide landen bezocht. De gespannen verhouding tussen de landen stond een eerdere ceremonie in de weg.
De Grote Oorlog had de Lage Landen uit elkaar gedreven. Het Belgenmonument als symbool van tweedracht?
BRONGERSLEZING
Dit jaar zal er weer een Brongerslezing zijn. Deze tweejaarlijkse gebeurtenis beoogt een ontmoetingsplatform te bieden aan geïnteresseerden in historie en erfgoed in de regio Eemland. Zowel leden van de OVF als van de Historische Kring Hoogland, de Historische Kring Leusden, de Historische Vereniging Soest-Soesterberg en de Historische Vereniging Bunschoten zijn hierbij van harte welkom.
Dit jaar hoopt Timo d’Hollosy, stadsarcheoloog in Amersfoort, te spreken over “Cold cases, skeletonderzoek in Amersfoort”.De Brongerslezing vindt plaats op vrijdagavond 29 april a.s. in het gebouw van de RCE, Smallepad 5 te Amersfoort, aanvang 20.00 uur.Voorafgaande aan de lezing, vanaf 18.30 uur, is er een ontmoeting, waarbij gezorgd wordt voor “soep en brood”. Ook kunt u dan kennis maken met de activiteiten van de historische verenigingen in onze regio.Deelname is gratis voor leden van de OVF en de andere historische verenigingen uit de regio Eemland. Wel moet u zich aanmelden als deelnemer door middel van een (e-mail)bericht aan P. Jonkman, Ternatestraat 38, 3818 CR Amersfoort / p.jonkman@kpnmail.nl. Daarbij vermelden met hoeveel personen u komt, of u gebruik maakt van de maaltijd en van welke vereniging u lid bent.
BEZOEKRECORD VOOR MONDRIAANHUIS AMERSFOORT
Het Mondriaanhuis in Amersfoort heeft voor het eerst in zijn geschiedenis meer dan 20.000 bezoekers getrokken. Het museum haalt in 2015 ruim 5000 bezoekers meer dan vorig jaar. Ook de andere musea in Amersfoort zagen hun bezoekersaantallen stijgen. De Amersfoortse musea volgen daarmee de landelijke trend.
Het record bij het Mondriaanhuis is volgens directeur Paul Baltus grotendeels toe te schrijven aan de drukbezochte familietentoonstelling ‘Anders Abstract’ die dit jaar in de zomermaanden in het Mondriaanhuis te zien was. Ruim 10.000 belangstellenden van jong tot oud brachten een bezoek aan deze expositie. Ook de dubbeltentoonstelling Cobra tot Zero, samen met Museum Flehite, trekt veel publiek.
Een aantrekkelijk programma voor alle leeftijden is de nieuwe koers van het museum, dat onlangs de plannen presenteerde voor een volledige herinrichting. Met de verbouwing wil het Mondriaanhuis de geboorteplek van Piet Mondriaan op een laagdrempelige en eigentijdse manier toegankelijk en beleefbaar maken voor een veel breder publiek. Het doel is de bezoekersaantallen te verdubbelen tot 40.000 per jaar.
Meer bezoekers bij Museum Flehite en Kunsthal KAdE
Museum Flehite verwacht het jaar af te sluiten met 38.500 bezoekers. De stijging met 10% ten opzichte van 2014, schrijft het museum toe aan de succesvolle, nog lopende dubbeltentoonstelling Cobra tot Zero en de tentoonstelling Tussen Kunst en Kitsch die in het voorjaar van 2015 plaatsvond. Met de solotentoonstelling van de schilder Toon Kelder opent Flehite het nieuwe seizoen in 2016.
Kunsthal KAdE, vorig jaar verhuisd naar het Eemhuis, verwacht dit jaar op ruim 36.000 bezoekers uit te komen. Expeditie Land Art is daar de grote publiekstrekker geweest. De tentoonstelling Move On die aan het begin van het jaar te zien was trok vooral veel jonge bezoekers. Kunsthal KAdE start het nieuwe jaar met de tentoonstelling De Loop de Dingen, waarin kunstenaars de grenzen van oorzaak en gevolg opzoeken.
NIEUWE VOORZITTER GILDE AMERSFOORT
Hans Walstra, sinds 2010 voorzitter van Gilde Amersfoort, heeft ingaande 1 januari 2016 afscheid genomen als voorzitter. Hij is opgevolgd door Annelies Roozen.
VOORJAARSBIJEENKOMST VERENIGING VOOR NEDERLANDSE KERKGESCHIEDENIS
zaterdag 27 februari 2016, Lutherse Kerk, Langestraat 61, Amersfoort
In 2015 is bij Uitgeverij Verloren het boek In het water gevonden. Het Amersfoortse Mirakelboek verschenen. In december 1444 werd buiten de Amersfoortse Kamperpoort een pijpaarden beeldje van Onze Lieve Vrouw onder het ijs gevonden. Zodra het was ‘gered’, vonden wonderen plaats die aan dit beeldje werden toegeschreven, waarvan er 542 schriftelijk zijn overgeleverd. Het boek biedt een editie en hertaling.
De verschijning vormt de aanleiding het heilige karakter van Amersfoort te onderzoeken: Amersfoort als stad van wonderen. In de lezingen komt aan de orde wat mirakelverhalen zeggen over de sociale en culturele situatie in de laatmiddeleeuwse samenleving en hoe prominent de aanwezigheid van heiligen in laatmiddeleeuws Amersfoort was en wellicht nog is.
Programma
10.00 uur Ontvangst met koffie en thee
10.15 uur Jaarvergadering VNK
10.45 uur Lezing prof. dr. Dick de Boer, Het wonder als venster op de middeleeuwse samenleving
11.15 uur Lezing prof. dr. Ludo Jongen, Heilig Amersfoort
11.45 uur Uitreiking VNK-scriptieprijs
12.00 uur Koffie en thee (en een broodje)
12.30 uur Stadswandeling verzorgd door prof. dr. Ludo Jongen
14.00 uur Einde programma
Prof. dr. Dick de Boer is emeritus hoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Over zijn lezing schrijft hij:
“Het geloof in wonderen hielp de middeleeuwse mens een brug te slaan tussen individuele devotie en Godsvertrouwen en collectieve beleving. Vooral in de 14de en 15de getuigden mirakelboeken van de behoefte de kracht en de authenticiteit van wonderen te documenteren en uit te dragen. Waar ook toen de behoefte bestond aan een duidelijk onderscheid tussen het rationeel verklaarbare en het wonderbaarlijke, bieden de duizenden mirakelregistraties een unieke narratieve bron die intieme details van leven en beleven blootlegt. Het recent opnieuw uitgegeven Mirakelboek van Amersfoort bevat met zijn 542 wonderen vanaf 1444 de grootste collectie in de Noordelijke Nederlanden. In de lezing worden deze geplaatst in de context van het genre van de wonderverhalen.”
Prof. dr. Ludo Jongen is emeritus hoogleraar Middelnederlandse Letterkunde van de Katholieke Universiteit van Lublin en oud-universitair docent van de Universiteit Leiden. Over zijn lezing en rondleiding schrijft hij:
“Zoals vele steden in de noordelijke Nederlanden werd Amersfoort in het laatste kwart van de zestiende eeuw gedwongen zich bij de Opstand aan te sluiten. Dat gebeurde op 7 maart 1579. Ofschoon de stadsbestuurders niets moesten hebben van “paapsche superstitieën” en die te vuur en te zwaard bestreden, ging het katholieke erfgoed niet verloren. Nog steeds kan men in de namen van straten en gebouwen de heiligen herkennen naar wie ze ooit vernoemd zijn.”
De kosten van deze bijeenkomst zijn voor leden van de Vereniging voor Nederlandse Kerkgeschiedenis € 5. Niet-leden betalen € 10. In deze prijs zijn koffie/thee, een broodje en een stadswandeling inbegrepen.
Verdere informatie over deze bijeenkomst is te verkrijgen bij de secretaris van de VNK, drs. Christiaan Ravensbergen (kerkgeschiedenis@gmail.com of 06-38545779).
Aanmelden voor 22 februari 2016 bij de secretaris: kerkgeschiedenis@gmail.com.
VRAAG VAN HET WIJKMUSEUM SOESTERKWARTIER
Half februari start er weer een nieuwe expositie over de oude industrie in Amersfoort. Het wijkmuseum gaat deze keer veel aandacht besteden aan de Sopla-fabriek (tabaksindustrie), de fruit- en groentenveiling aan de Eemstraat, Polak Frutal Works, de Erdal en het slachthuis aan de Nijverheidsweg en natuurlijk ook aan de Noack aan de Soesterweg,
Hebt u voorwerpen die betrekking hebben op deze oude fabrieken in het Soesterkwartier en op Isselt en wilt u die voor deze expositie in bruikleen geven? U kunt deze afgeven op zaterdagen van 11.00-16.00 uur in het Wijkmuseum. U kunt ook even bellen naar 033-4611474 (Joke Sickmann)
HERRIJZEND AMERSFOORT – FIETSTOCHT LANGS INDUSTRIELE WEDEROPBOUWPANDEN
Lekker fietsen langs industriële wederopbouwpareltjes in Amersfoort? Dat kan met de nieuwe fietsroute die Siesta aan het samenstellen is. De wederopbouwperiode was van 1945 tot 1965 en werd gekenmerkt door strakke gebouwen, met veel staal, beton en zelfs baksteen. Door de verschillende stijlen en materialen is het moeilijk om te spreken van dé wederopbouwarchitectuur. Een heel bekend voorbeeld van een industrieel wederopbouwpand is de Van Nellefabriek in Rotterdam. Maar u kunt al fietsend ontdekken dat er in Amersfoort ook een heel aantal mooie panden is. Denk dan niet alleen aan de zo bekende Prodentfabriek en het Warner Jenkinsoncomplex. Maar bijvoorbeeld ook aan Machinefabriek Goedhals aan de Mijnbouwweg en het hoofdkantoor van Norit aan de Nijverheidsweg Noord. En wat te denken van het aparte Fläkt-gebouw aan de Uraniumweg? Op industrieterrein Isselt is veel te zien. Het is belangrijk dat deze panden de aandacht krijgen die ze verdienen. Tijdens het Historisch Café op 14 april 2016 komt het fietsboekje beschikbaar.
TUSSEN ROMEINEN EN NOORMANNEN
Tijdens de grote overzichtstentoonstelling Gouden Middeleeuwen in het Rijksmuseum in Leiden in 2014 was de gemeente Utrecht een van de grootste bruikleengevers. En niet voor niets. In de afgelopen jaren zijn bij het archeologisch onderzoek in Leidsche Rijn en in Utrecht-Stad veel belangrijke sporen en vondsten uit de Merovingische periode (400-700 na Chr.) tevoorschijn gekomen. Het beeld dat na de Romeinen de ‘duistere of donkere middeleeuwen’ hun intrede deden, blijkt dan ook in Utrecht onhoudbaar. De onderzoeksresultaten duiden juist op een opvallend vitale periode, waarin een groot aantal verschillende nederzettingen werd gesticht.
In de 31e Van der Monde-lezing zal gemeentelijk archeoloog Herre Wynia ingaan op de belangrijkste archeologische vindplaatsen uit de vroege middeleeuwen van de afgelopen jaren. Aan de hand daarvan zal hij een beeld schetsen van het leven in die tijd. Hoe zagen de dorpen er uit? Hoe voorzagen de mensen in hun levensonderhoud? Wat voor schepen voeren over de Rijn en wat hadden ze voor lading? Ook zal hij de laatste stand van zaken geven van het archeologische onderzoek op het Domplein, waar Willibrord in 695 arriveerde.
De gouden middeleeuwen van Utrecht werden in de negende eeuw bruut verstoord door de komst van de Noormannen, waardoor bisschop Hunger met zijn gevolg naar Sint-Odiliënberg moest vluchten. Zijn daar eigenlijk ook archeologische sporen van teruggevonden?
Herre Wynia (1967) studeerde archeologie aan de Universiteit Leiden en de Universiteit Amsterdam, waar hij in 1992 afstudeerde in middeleeuwse archeologie met als specialisatie scheepsarcheologie. Sinds 1994 werkt hij bij de afdeling Erfgoed van de gemeente Utrecht als één van de drie gemeentelijk archeologen. Al vanaf 1997 is hij betrokken bij het archeologisch onderzoek en inpassing van cultuurhistorische waarden in Leidsche Rijn.
De lezing vindt plaats op dinsdag 9 februari 2016 in de Pieterskerk te Utrecht en begint om 20.00 uur.
De (verwarmde) Pieterskerk is open vanaf 19.30 uur. De toegang is gratis.
In de pauze wordt koffie en thee geschonken, na de lezing zijn andere dranken verkrijgbaar.
AGENDA
Dinsdag 26 januari 2016: OVF-lezing. Hans Zijlstra: 1916, het ontwerp voor het Belgenmonument
Dinsdag 23 februari 2016: OVF-lezing. Kees Schipper: De Hollandse Waterlinie
Zaterdag 27 februari 2016: Lutherse Kerk: Voorjaarsbijeenkomst Nederlandse Vereniging voor Kerkgeschiedenis
Dinsdag 22 maart 2016: OVF: Algemene Leden Vergadering; Museum Flehite
Vrijdag 29 april 2016: Brongerslezing. T. d’Hollosy: Cold cases – skeletonderzoek in Amersfoort (locatie RCE)
Dinsdag 31 mei 2016: OVF-lezing. Hans van den Broek: Koorts en honger, geneeskunde in vroeger tijd op het platteland (thema: Gezondheidscultuur)
De OVF-lezingen – tenzij anders vermeld – worden gehouden in Museum Flehite, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50.
Met het oog op de beveiliging van het museum moet u er rekening mee houden dat te laat komen bij de lezingen betekent dat u voor een dichte deur komt te staan. We sluiten de deur om 20.00 uur.
NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Zie www.amersfoorteo.ngv.nl
Donderdagavond 21 januari 2016 spreekt Ton Reichgelt over Oud schrift.
Zaterdag 6 februari 2016 een informatiebijeenkomst over DNA-onderzoek in Amsterdam-Buitenveldert.
Dinsdagavond 16 februari 2016 spreekt Saskia Stouten – Schrijer (Archief Eemland) over Willem Hendrik Kam, gemeentearchitect van Amersfoort.
Woensdag 24 februari 2016 excursie naar het NIOD in Amsterdam.
Donderdagavond 17 maart 2016 spreekt Aat Oosterbroek over Delpher: De krant als bron voor genealogisch onderzoek.
Dinsdagavond 12 april 2016 spreekt Willem van Maren over ‘Genealogie vóór 1600’ en ledenvergadering.
Zaterdag 23 april 2016 Algemene Vergadering van de NGV in Driebergen.
Dinsdagavond 10 mei 2016 spreekt Frans van Bodegom over Reunion.
HISTORISCH CAFE
Zie www.archiefeemland.nl/agenda
Op 11 februari is er een bijzonder Historisch Café bij Archief Eemland op de 3e etage van het Eemhuis.
Burgemeester Bolsius doet de “aftrap” van het Belgenjaar 2016. Prominent onderdeel is de livegang van de website belgengezocht.nl.
LEZINGEN GILDE AMERSFOORT
4 februari 2016: 14.00-16.00 uur: Gerda van Dijk: Van schaap tot schap; St. Joriskerk,
Gerfkamer.
14 april 2016: 14.00-16.00 uur: Jan Carel van Dijk: De binnenstad in kaart gebracht;