VAN HET BESTUUR
Presentatie Historisch Jaarboek 2018
We kunnen terugzien op een zeer geslaagde presentatie van het Jaarboek 2018. Veel leden waren aanwezig op de inmiddels tot een hoogtepunt in ons verenigingsleven geworden bijeenkomst in de Joriskerk. Dezen waren met elkaar al goed voor de verspreiding van ruim 375 boeken. We hebben daarmee het aantal van vorig jaar ruimschoots overtroffen!
Daarnaast waren weer veel leden bereid om te helpen bij het bezorgen van de overige boeken. Uiteindelijk behoefden maar ca. 50 exemplaren per post te worden verzonden.
Het bestuur is blij met deze inzet en dankt u daarvoor hartelijk.
Mocht u op 15 december uw Jaarboek nog niet hebben ontvangen dan kunt u dat melden bij p.jonkman@kpnmail.nl.
Contributiebrief
Een dezer dagen komt de contributiebrief weer bij u in de bus. Zoals wellicht bij u bekend wordt het contributiebedrag voor 2019 niet verhoogd, maar voor wat geboden wordt was dat behoorlijk “passen en meten”. Sommige leden maken daarom van tijd tot tijd wat extra over en dat wordt uiteraard zéér op prijs gesteld. Het bestuur wil hen daarvoor hartelijk danken. En weet u, met een bedragje van € 1,40 als knipoog naar ons 140-jarig bestaan zijn we al blij!
Lofzang op Amersfoort
Bij gelegenheid van 140 jaar Oudheidkundige Vereniging Flehite presenteerden Hans van der Hooft en Jan-Willem van Lieshout op 1 september 2018 een “Lofzang op Amersfoort” in de vorm van een historisch maar tegelijkertijd anekdotisch ABC. De integrale tekst daarvan is in de vorm van een PDF geplaatst op de OVF Website en is te bekijken via de link http://www.historisch-amersfoort.nl/vereniging
Cadeaulidmaatschap
Zoekt u nog naar een cadeautje? Wilt u deze maand een kennis voor het komende jaar het lidmaatschap van onze vereniging aanbieden, dan kan dat. Meld de naam van de gelukkige bij de secretaris en maak tegelijkertijd € 15,- over op rekening NL95 INGB 0003795666 t.n.v. Oudheidkundige Vereniging Flehite, o.v.v. “cadeaulidmaatschap”. U ontvangt dan een kaart, die u kunt overhandigen aan het nieuwe lid. Als u dit gedaan hebt, meldt u dat aan de secretaris, zodat het nieuwe lid het welkomstpakket van de vereniging ontvangt en ingeschreven wordt als lid voor een jaar, in dit geval dus het jaar 2019.
En over cadeautjes gesproken: Geef uw relaties in het land een boekje “De Erdalfabriek, glansrijk middelpunt van Nederland” (nr. 25; ledenprijs € 10,-) of “Schatten van Amersfoort” (nr. 20; ledenprijs € 2,50) cadeau. In Amersfoort, Hoogland en Leusden wordt uw bestelling gratis bij u thuis gebracht. Buiten deze regio bedragen de verzendkosten € 4,30.
Ook het boekje Heilige Huizen is voor niet-Amersfoorters een mooie kennismaking met Amersfoort (nr. 27; prijs € 9,95, eventuele verzendkosten € 3,50).
Maak het totaalbedrag (inclusief eventuele verzendkosten) over op rekening NL64 INGB 0009 5973 09 t.n.v. Stichting Flehite Publicaties te Amersfoort, onder vermelding van de gewenste nummers en uw adres/postcode.
Zie voor meer publicaties van de OVF: www.historisch-amersfoort.nl/publicaties.
Ledenstand
Per 1 december heeft de OVF 633 leden.
WIE WEET?
Ons lid Jan de Ruiter (janderuiter@kpnmail.nl) schrijft het volgende:
Zelf ben ik liefhebber van het damspel en doe onderzoek naar het spel en de verbreiding in de 19e eeuw. Is hier al eens over geschreven?
Ook de persoon E.G. Dettmeijer heeft mijn belangstelling. Hij was groot liefhebber van zowel het dam- als het schaakspel en bezat een grote bibliotheek. Hij overleed in 1902. Niemand weet wat er met zijn bibliotheek is gebeurd. Naar Dettmeijer is natuurlijk gezocht in de beschikbare kranten etc.
Hij bezocht rond 1880 Parijs om daar o.a. in de damclub een aantal partijen te spelen en was heel actief in het openen van damrubrieken door heel het land; ook in de Nwe Amersfoortsche Courant. Een aantal handgeschreven, manuscripten, van zijn hand zijn bewaard en te vinden in de KB en de UVA.
Hij woonde Muurhuizen 115 en was ook organist.
HISTORIEZUCHT, GESCHIEDENIS VOOR IEDEREEN
OVF-lezing 15 januari 2019
Geschiedenis lijkt zo’n vanzelfsprekend deel van het menselijk leven. Toch is dat niet altijd zo geweest. Tot diep in de achttiende eeuw was geschiedenis iets voor de adel, de kerk, de justitie en een paar oudheidkundigen. Pas rond 1800 is er in heel Europa een omslag in het historisch besef. Geschiedenis wordt bij wijze van spreken geratiseerd. Over heel Europa steeg de belangstelling voor geschiedenis explosief. Musea worden opgericht of opengesteld, er komen bibliotheken die voor iedereen toegankelijk zijn, geschiedenisonderwijs wordt voorgeschreven en er komen leerstoelen voor vaderlandse geschiedenis. Voor het eerst werd historisch erfgoed gekoesterd. Marita Mathijsen noemt deze negentiende-eeuwse obsessie met geschiedenis ‘historiezucht’. In de brede context van Europese ontwikkelingen, geconcentreerd op Nederland, plaatst zij ‘historiezucht’ in het nationalisme, de Verlichting en de romantiek van de negentiende eeuw.
Prof. dr. Marita Mathijsen is emeritus hoogleraar Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in de negentiende eeuw en schreef daarover vele studies. Ze publiceert geregeld in NRC Handelsblad en de Volkskrant. Haar boek over de mentaliteitsgeschiedenis van de negentiende eeuw, De gemaskerde eeuw, is een klassieker. Historiezucht, over de hang naar geschiedenis, kwam op de lijst van de beste tien historische boeken van 2013. Begin 2018 publiceerde zij de biografie Jacob van Lennep. Een bezielde schavuit, dat zeer gunstig ontvangen werd en in korte tijd driemaal herdrukt moest worden.
RONDLEIDING IN SALON ’18
Een wiel met een doorsnede van zo’n twee meter gemaakt van blauwe was, steriel wit, ronddraaiend haardhout in een beursstand, een verleidelijk zacht ogende stapel beddengoed, een wanddecoratie van bonte kostuums en nog veel meer actuele kunstwerken trekken de aandacht in Salon ’18. Op woensdag 12 december staat een rondleider klaar om bezoekers kennis te laten maken met actuele Amersfoortse en Utrechtse kunst.
De tentoonstelling geeft een beeld van wat zich nu afspeelt op het gebied van autonome kunst in de regio Amersfoort en Utrecht. Van jong talent tot gevestigde orde, beeldhouwers, keramisten, schilders, fotografen en videokunstenaars, een breed pallet komt aan bod in de verrassende verzameling die de curatoren selecteerden voor deze tentoonstelling.
De rondleider vertelt over de rijke geschiedenis van het begrip Salon en over de achtergrond en beweegredenen van de kunstenaars.
Datum: woensdag 12 december 2018
Tijd: 14.00 – 15.00 uur
Adres: Rietveldpaviljoen, Zonnehof 8, 3811 ND Amersfoort
Reserveren: 033 – 7200890
Meer informatie: www.museumflehite.nl
Vanwege een grondige renovatie van het pand aan de Breestraat exposeert Museum Flehite t/m 6 januari 2019 in het Rietveldpaviljoen.
DIRECTEUR MUSEUM FLEHITE ONTHULT DIGITALE MONOGRAFIE HENDRIK JAN WOLTER
Op 22 november vond in Den Haag de presentatie plaats van de digitale monografie van de ‘Amersfoortse’ kunstenaar Hendrik Jan Wolter (1873-1952). De officiële onthulling werd verricht door directeur Onno Maurer van Museum Flehite. De realisatie van de monografie is een samenwerking tussen Stichting H.J. Wolter en het RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.
Kunsthistorici Justine Rinnooy Kan en Nelleke de Vries hebben ruim twee jaar samen met het RKD gewerkt aan het in kaart brengen van de geschilderde werken. De verschenen monografie geeft een overzicht van 450 schilderijen uit het omvangrijke oeuvre van Hendrik Jan Wolter. Van elk schilderij is een digitale afbeelding, met beschrijving en herkomstinformatie, opgenomen.
Parel in de collectie
Onno Maurer, directeur van Museum Flehite, verrichtte de digitale onthulling. “Museum Flehite is de thuisbasis van Wolter. We zijn ons bewust dat we met hem een belangrijke kunstschilder in huis hebben. Wolter hoort tot de pareltjes in onze collectie. Een van de topstukken is Gezicht op de Westsingel van rond 1900, geschilderd in de traditie van de Haagse en romantische school én om de hoek van Museum Flehite”.
Volgens Onno Maurer neemt Amersfoort in het oeuvre van Wolter een belangrijke plek in, zoals het bedrijf van zijn vader, later uitgegroeid tot Wolter & Dros, en de gastelingen van het Sint-Pieters- en Bloklandsgasthuis. De schilderijen van de Zuidsingel en het Huis en Park Randenbroek laten Wolters interesse in licht en lichtval al zien. “Wolter heeft zichzelf in Amersfoort tot kunstenaar ontwikkeld. Ook al bevond zijn atelier zich in Leusden, we kunnen hem rekenen tot de Amersfoortse kunstgeschiedenis.”
H.J. Wolter, Gezicht op Amersfoort (collectie Museum Flehite)
Mijlpaal
Wolter Wefers Bettink, voorzitter van de Stichting H.J. Wolter, ziet de monografie als een mijlpaal en zeker niet als einddoel voor de stichting, die is opgericht op meer bekendheid aan Wolter’s werk te geven. Vanaf het begin is gekozen voor een digitale publicatie vanwege de toegankelijkheid, de overzichtelijkheid en de mogelijkheid om gegevens te veranderen en aan te vullen. “We hopen dat we in de toekomst nog 250 werken of meer kunnen toevoegen” aldus Wefers Bettink.
De monografie Hendrik Jan Wolter (1873-1953): het geschilderde oeuvre is te raadplegen via www.rkdmonographs.nl. De online uitgave maakt deel uit van de RKD Monographs reeks. Hierin verschenen eerder digitale publicaties over het werk van onder meer G.H. Breitner, Jan Sluijters en Piet Mondriaan.
ZOEKPLAATJE (06)
De beschrijving bij deze aquarel (object 1000-973) luidt: “Aquarel van een waltoren”. Op de achterkant staat met potlood geschreven: “Gezicht aan de walgracht te Stompert – nr. 22”.
Deze aquarel bevond zich in een verzameling nieuwjaarsgroeten van drukkerij B. Kramer. Iemand heeft deze voorstelling ooit beschreven als: “Detail van de toren van de Monnikendam in Amersfoort.”
Naar aanleiding hiervan schreef Wilma Adriaanse “In de nieuwsbrief staat een zoekplaatje dat door drukkerij B. Kramer als nieuwjaarskaart bestemd was. Ik heb contact gehad met een zoon van deze drukker Kramer. Hij vertelde dat de kaart hem vaag bekend voorkwam, maar dat er bij zijn vader een hele bak vol stond met dit soort afbeeldingen. Ieder jaar koos hij daaruit een exemplaar om te gebruiken als nieuwjaarskaart. Zo kon hij laten zien hoe goed zijn drukkerij was, aangezien de meerkleurendruk in die tijd (jaren ’50 en ’60) nog een kunststukje was.
Hij gebruikte dus niet specifiek afbeeldingen van Amersfoort, maar alles wat voorhanden was en geschikt leek als Nieuwjaars-promotiekaart. Zodoende kan deze afbeelding uit het hele land afkomstig kan zijn.”
Dus niet Amersfoort. We betwijfelden dit al. Maar waar kan dit dan wel zijn? Alvast een stad met brede grachten! Wie heeft een idee?
Reactie naar witteagnes@gmail.com.
AGENDA
Dinsdag 15 januari 2019; OVF-lezing. Marita Mathijsen: Historiezucht; de obsessie met het verleden in de 19e eeuw (in het kader van het OVF-jubileum).
Dinsdag 19 februari 2019; OVF-lezing. Miriam Kolk: Caspar van Wittel, een Nederlands meester-schilder in Italië.
Maandag 13 mei 2019; Stadsbijeenkomst herdenkingsjaar Johan van Oldenbarnevelt, Theater De Lieve Vrouw. Informatie www.jv02019.nl.
OVF-lezingen worden gehouden in de “Stad van Cahen”, Muurhuizen 104 in Amersfoort, beginnen om 20.00 uur en zijn gratis toegankelijk voor leden van de OVF. Voor niet-leden bedraagt de toegangsprijs € 3,50. De zaal gaat open om 19.30 uur.
TENTOONSTELLINGEN
Eemhuis (11 juni ’18 t/m 6 januari ‘19): Schatten van Amersfoort, expositie naar aanleiding van het 140-jarig bestaan van de OVF.
Rietveldpaviljoen (13 oktober ‘18 t/m 6 januari ‘19) Salon’ 18 / Amersfoort – Utrecht, een selectie van hedendaagse kunst uit Utrecht, Amersfoort en omgeving te zien. Samenwerking KAdE en Museum Flehite.
Kunsthal KAdE: (15 september ’18 t/m 6 januari ’19): A Balancing Act, over het zoeken naar evenwicht in de beeldende kunst
Mondriaanhuis (3 november ‘18 t/m 10 maart ‘19): Reflectie, Herman Coppus.
Wijkmuseum Soesterkwartier: (vanaf 3 november) Kijkdozen en pop-upboeken.
HISTORISCH CAFE
De erfgoedorganisaties van Amersfoort organiseren tweemaandelijks op de tweede donderdag van de maand het Historisch Café. Iedereen die zich (vakmatig) bezighoudt met de geschiedenis van Amersfoort en omgeving is dan van harte welkom van 17.00 – 18.00 uur. Omstreeks 17.30 uur zal een rondje langs de partners worden gehouden om aan elkaar te vertellen waarmee elk bezig is.
Het komende HC is op 10 januari 2019 in het Centrum voor Archeologie, Westsingel 46, Amersfoort.
NGV WERKGROEP LEZINGEN EN ACTIVITEITEN
Belangstellenden hartelijk welkom. Aanmelden is niet nodig en de toegang is gratis.
Zie www.ngv.nl/wwwAFT/
Donderdag 13 december 2018; lezing van Wim Zondag over “Koninklijke akten, de burgerlijke stand en het naamrecht vanaf ca. 1800”.