“Het stimuleren van de liefde tot en de studie van de historie”
Volgens haar statuten heeft de vereniging als doelstellingen: Het stimuleren van de liefde tot en de studie van de historie en de heemkunde, beide in de ruimste zin genomen, van het gebied, bestreken door de oude gouw Flehite.
Doelstelling is:
- de instandhouding en uitbreiding van het museum Flehite te Amersfoort;
- zoveel mogelijk medewerking te verlenen tot instandhouding en restauratie van oude gebouwen, historische monumenten en andere oudheidkundige zaken te Amersfoort en in de gouw Flehite;
- het houden van bijeenkomsten ter bespreking van oudheidkundige onderwerpen ter bevordering van de kennis van geschiedenis en kunst;
- andere geoorloofde middelen, welke tot het doel dienstig kunnen zijn.
Geschiedenis van de Oudheidkundige Vereniging Flehite (OVF)
De geschiedenis van de OVF gaat terug tot 1878. In dat jaar vonden enkele opgravingen plaats bij grafheuvels op de Leusderhei, waarbij onder andere urnen werden gevonden. Er werd een speciale commissie opgericht, de Commissie tot het wetenschappelijk onderzoek van de Tumuli op den Leusderberg, later omgedoopt tot Commissie voor het verzamelen van Oudheden in Amersfoort en omstreken. Uit deze commissie kwam uiteindelijk in 1889 de Oudheidkundige Vereeniging Fléhité (later: Flehite) voort. De naam Fléhité was afgeleid van ‘Flethite’, de aanduiding van het oostelijk deel van de huidige provincie Utrecht. De vereniging stelde zich ten doel om een museum van oudheden in Amersfoort in stand te houden, bij te dragen aan de instandhouding van en restauratie van historische gebouwen en het houden van bijeenkomsten ‘ter bespreking van oudheidkundige onderwerpen’. Deze doelstellingen zijn nog steeds terug te vinden bij de huidige OVF.
Museum Flehite en de collectie
Al in 1880 werd een museum geopend in een ruimte bij de bibliotheek aan de Westsingel. Die was al snel te klein voor de collectie, welke in hoog tempo groeide dankzij vele schenkingen, bruiklenen en ook enkele aankopen. Naast de archeologische vondsten kwamen er schilderijen, tekeningen, aardewerk, antiquiteiten, manuscripten, kleding en munten bij.
De vereniging kocht in 1889 het 16e-eeuwse pand op de Breestraat nr. 78, in de Muurhuizen. Dit pand maakt nog steeds deel uit van het huidige museum Flehite. Vanaf 1906 kon de vereniging Breestraat nr. 80/82 huren en bij het museum betrekken. In 1958 werd dit pand aangekocht, gevolgd door nr. 76 in 1974.
In 1928 organiseerde Flehite de eerste historische tentoonstelling in het museum. Daarna zijn er nog vele gevolgd.
Eind 1975 werd het museum ondergebracht in een aparte stichting, de Stichting Museum Flehite. Er bleef een nauwe band bestaan tussen de vereniging en het museum. Ongeveer de helft van de collectie is nog steeds eigendom van de OVF.
De OVF heeft een Collectiecommissie, die zich bezighoudt met verwerving en soms vervreemding (bijvoorbeeld bij doubletten).
Behoud van monumenten
In de jaren ’80 van de 19e eeuw begon de Flehite zich ook in te zetten voor het behoud van monumenten in de Amersfoortse binnenstad. Zo nam de vereniging het initiatief tot restauratie van de Koppelpoort, die in zeer slechte staat verkeerde. Daarmee kon afbraak voorkomen worden. Daarna volgden meer gebouwen. Ook het behoud van de torens van de Kamperbinnenpoort is mede aan Flehite te danken.
In de periode na de Tweede Wereldoorlog kwam de OVF opnieuw in actie voor verschillende monumenten, zoals de Onze Lieve Vrouwentoren, het pakhuis De Hoop in de Breestraat en het voormalig stationsgebouw aan het Smallepad. Ook is door toedoen van de OVF de Amersfoortse Kei weer opgegraven. De steen, die jonkheer Everard Meyster in 1661 met een weddenschap de stad in had laten trekken, kreeg een vaste plek aan de Utrechtseweg.
De OVF heeft sinds 1966 een eigen commissie, die zich richt op de instandhouding en restauratie van oude gebouwen en historische monumenten. Dit is nu het Forum Ruimtelijk Erfgoed Flehite.
Lezingen, excursies en een tijdschrift
De eerste voordracht voor de leden vond plaats in 1891. Vanaf de jaren ’50 zijn lezingen en excursies een vast onderdeel van de vereniging. De Activiteitencommissie van de OVF zet zich nog steeds in voor het organiseren ervan.
De vereniging kreeg in 1964 haar eigen tijdschrift, ‘Flehite’. Dit blad verscheen tot 1999 en werd daarna voortgezet als Kroniek. Daarnaast verschijnt vanaf 2000 ’Flehite. Historisch jaarboek voor Amersfoort en omstreken’.
Deze tekst is deels gebaseerd op het boek Flehite 1878-2003 door B.G.J. Elias. Bent u geïnteresseerd in de geschiedenis van de vereniging? U kunt deze publicatie bestellen, daarover vindt u hier meer informatie.
Meer informatie
Meer informatie over de geschiedenis van de vereniging vindt u op de pagina: Korte historie van de Oudheidkundige Vereniging Flehite.
140-jarige bestaan van de Oudheidkundige Vereniging Flehite (OVF)
Lofzang op Amersfoort
Bij gelegenheid van 140 jaar Oudheidkundige Vereniging Flehite presenteerden Hans van der Hooft en Jan-Willem van Lieshout op 1 september 2018 een “Lofzang op Amersfoort” in de vorm van een historisch maar tegelijkertijd anekdotisch ABC. De integrale tekst daarvan is te bekijken als u hier klikt.